Groepsdruk school; soorten en voorbeeld oefeningen

Groepsdruk.. ik moet dan meteen denken aan mijn middelbare schoolperiode. Iedereen had een Eastpak-tas, dus ik moest er ook één. Met een leren boekentas ging ik echt niet lopen, stel je voor. Typisch gevalletje van groepsdruk. Want een boekentas was vast heel praktisch en georganiseerd geweest. ;)

Groepsdruk hoeft niet altijd negatief te zijn. Het kan ook positief werken. Die groep acht waar een leerling met het syndroom van Down inzit. En die allemaal voor die leerling willen zorgen en accepteren zoals diegene is. Juist de mooie kanten van deze leerling zien en die ook naar buiten brengen.

Groepsdruk op de basisschool is niet alleen in de hogere groepen een ‘ding’. Al bij de jongste kleuters kan er een groepsdruk heersen. Als juf heb ik dit al eens gezien als er een nieuw kind in de klas bijkwam.

De nieuweling werd bekeken, bevraagd, geholpen of juist in een hoek gezet op het plein. Allemaal voorbeelden van hoe groepsdruk bij kleine kinderen al kan werken. Je kunt een positieve maar ook een negatieve groepsdruk in een groep hebben.

Merk je dat je kind gevoelig is voor groepsdruk? Dan is het verstandig om dit niet op zijn beloop te laten. Hoe jong of oud je kind ook is, omgaan met groepsdruk is een proces. En een waarbij ze onze begeleiding als ouders goed kunnen gebruiken.

Inhoud toon

Soorten groepsdruk

Al vanaf oudsher leven wij mensen in groepen. Een groep biedt bescherming. Zeker vroeger in tijden van de wilde dieren en andere stammen of groepen. Door bij een groep te horen had je als gezamenlijke doel om veilig te blijven én in leven.

Er zijn groepen waar je vanaf de geboorte al bij hoort. Denk aan de familie waarin je opgroeit. Voor andere groepen kun je kiezen. De vrienden met wie je omgaat bijvoorbeeld.

Wist je dat er verschillende soorten groepsdruk te onderscheiden zijn? In totaal kun je van 3 vormen van groepsdruk spreken.

De eerste wordt ook wel de onbewuste aanpassing genoemd. Een groep oefent in dit geval geen druk uit op de ander. Kinderen passen zich in dit geval zelf aan omdat ze bij de groepen willen horen en positieve reactie uit de groep wil krijgen.

Je ervaart in dit geval geen druk, omdat je denkt dat de aanpassing voortkomt uit je eigen wil. Een kind dat nieuw in de kleuterklas komt, zal zich onbewust aanpassen aan de groep. Dit om zo met andere contact te leggen, speelcontacten op te doen en zich te ontwikkelen.

Een andere vorm van groepsdruk is de impliciete groepsdruk. Door te kijken naar hoe anderen personen zich gedragen binnen de groep, gaat de ander zich ook gedragen. Er is geen duidelijk uitgesproken code, maar wel is duidelijk wat positief gedrag binnen de groep inhoudt.

Het kan angst geven bij een kind om niet aan de verwachtingen van de groep te voldoen.

Expliciete groepsdruk is een stuk duidelijker. Er zijn sancties als je je niet aan houdt aan de groepsverwachtingen. Denk aan het negeren of iemand lichamelijk pijn doen. Maar ook het toebrengen van materiële schade kan een vorm van straf zijn.

Voorbeeld onbewuste aanpassing

De kleuter die voor het eerst op school komt als voorbeeld. Van de juf krijgt hij de opdracht om bij een groepje te gaan zitten. De opdracht is om een tekening te maken. De kleuter kijkt naar de andere kinderen.

Hoe ze een zon maken van een zon met streepjes aan de zijkant. Gras aan de onderkant. En de vorm van een huis. De kleuter, die thuis een heel andere tekening zou maken, neemt dit over. Ook hij maakt een tekening van een zon, gras en een huis.

Onbewust neemt deze dus het voorbeeld van anderen over, niet wetend dat zijn eigen tekening reactie op kan roepen.

Voorbeeld impliciete groepsdruk

Iedereen is weg van de voetbaltattoo’s van de Albert Heijn. Er is een rage in de klas om zoveel mogelijk voetbaltattoo’s op je arm te plakken in een vast patroon. Meisjes die niets met voetbal hebben, gaan toch deze plaktattoo’s sparen om ze ook op te plakken.

Kinderen die nooit bij de Albert Heijn boodschappen gaan doen, proberen via de buren en familie om toch aan deze plakplaatjes te komen. De groep legt geen druk op dat het moet, maar toch wil je niet buiten de boot vallen.

Voorbeeld expliciete groepsdruk

Sanne is het populairste meisje van de klas. Ze zit op hockey, is zelfverzekerd en zowel de jongens als de meisjes doen haar in alles na. Sanne heeft ingesteld in de klas dat er op vaste dagen een bepaalde kledingcode geldt. Zo is het vrijdag altijd kortemouwendag, weer of geen weer.

Wie hier niet aan meedoet, wordt genegeerd, uitgelachen en als laatste gekozen bij de gym. Ook heeft Sanne bedacht om een groepsapp te starten. Hierop worden grappige filmpjes van je TikTok-account gedeeld. Wie geen TikTok-account heeft mag niet op de app.

Zomaar wat voorbeelden van hoe groepsdruk in de praktijk kan werken.

Wat kun je doen als je merkt dat je kind gebukt gaat onder de groepsdruk?

Tips om te werken aan een houding die tegen groepsdruk kan;

Praat erover

Het is belangrijk om erachter te komen wat voor soort groepsdruk er heerst. Niet alle kinderen zijn een open boek. Probeer erachter te komen met wie je kind omgaat. Wat voor effect heeft dit gedrag op je kind?

Merk je bijvoorbeeld dat je kind angstig is? Dan kan het zijn dat de groepsdruk te hoge eisen stelt. Het kan fijn zijn als een kind inzicht krijgt in positieve en negatieve groepsdruk.

Positieve groepsdruk werkt aan een fijne sfeer, aan een ‘wij’-gevoel samen neerzetten. Aan het buiten houden van negatief en kwetsend gedrag van elkaar. Probeer samen eens de situatie te analyseren. Wat is er in het geval van jouw kind aan de hand, een positieve of een negatieve groepsdruk?

Werk aan het zelfvertrouwen van je kind

Kinderen die over zelfvertrouwen beschikken, durven hun eigen standpunt in te nemen en hierbij te blijven. Ze zijn gelukkiger en standvastiger.

En niet geheel onbelangrijk: ze zijn niet afhankelijk van het meelopen met alle rages. Door hun positieve instelling trekken ze andere kinderen ook aan. Ze kunnen een grote invloed uitoefenen op de sfeer die in de groep heerst.

Leer je kind eigen keuzes te maken

Wat vind ik er zelf van? Een onmisbare vraag bij het innemen van je standpunt. Wil ik dit? Sta ik hierachter? Allemaal vragen die wij onbewust ook hebben als volwassene. E

en voorbeeld is het roken van een sigaret. Kinderen op de basisschool hebben nog lang niet de leeftijd om te roken, maar het gebeurt heus wel. Ga eens in gesprek. Er zijn kinderen in de klas die roken, wat vind je daar zelf van?

Bespreek de voor- en nadelen van roken. (Ook al vinden wij als ouders waarschijnlijk dat roken geen voordelen heeft, probeer vanuit het kind te denken. Een voordeel kan zijn dat het bij het populaire groepje zo hoort.

Een nadeel vanuit het kind kan zijn dat het stinkt of dat het veel geld kost.) Diep van binnen weten ze allemaal dat het voor de gezondheid niet helpend is, maar het is belangrijk dat ze hier ook zelf mee komen.

Zoek gelijkgestemden

Het kan zijn dat je in een klas zit waar de groepsregels niet passen bij je kind. Mogelijk is de scouting of de judo wel een plek waar je kind zich prettig voelt. Of op de crossbaan.

Ga dus voor een alternatief als de klas niet de plek is waar je kind zich optimaal veilig voelt. Zodat het buiten schooltijd juist fijne contacten op kan doen. In een veilige omgeving kun je het beste stoeien en oefenen met het omgaan van groepsdruk.

De pittige uitdaging van leren omgaan met groepsdruk

Groepsdruk komt dagelijks wel voor. Niet alleen bij kinderen van de basisschool, maar ook voor ons als volwassenen.

Op je werk, in de buurt.. overal heersen wel ‘regels’ van hoe het ‘zou moeten zijn’. Hoe kun je je kind hierbij helpen?

Deze vind je hier.

Sociale vaardigheden

Middelbare school

Author
Recent Posts

Mirjam de Stigter

Tekstschrijver at Tekstbureau Schrijfkameleon

Mirjam is al meer dan een decennium getrouwd met haar jeugdliefde. Samen zijn ze de trotse ouders van drie prachtige kinderen: twee zoons (2015 en 2020) en dochter (2017). Haar hart ligt in het basisonderwijs, waar ze al ruim 12 jaar haar passie volgt. Mirjam heeft zowel als leerkracht als intern begeleider waardevolle ervaring opgedaan.

Naast haar toewijding aan het onderwijs, floreren Mirjams creatieve kanten. Lezen en schrijven vormen de kern van haar grootste hobby, en het feit dat ze deze passie kan uiten in deze blog vervult haar met vreugde. Het schrijven voor verschillende bureaus geeft haar de kans om haar horizon te verbreden en kennis verder te verdiepen.

Je kunt haar het beste omschrijven als enthousiast, lief, duizendpoot, creatief, vrolijk en met name dol op het stimuleren van de ontwikkeling van ieder kind.

Latest posts by Mirjam de Stigter (see all)