Gewetensontwikkeling - Mamaliefde.nl

Hoe verloopt de gewetensontwikkeling bij een kind? Vanaf welke leeftijd kan een kind zich inleven en begrijpen dat hij iets beter wel of niet moet doen? Welke rol kun jij als ouder hierin spelen om zo je kind op te laten groeien tot een mooi mens die rekening houdt met de wereld om hem heen?

Inhoud toon

Wat is gewetensontwikkeling?

Gewetensontwikkeling of morele ontwikkeling houdt in dat iemand leert rekening houden met de gevolgen van zijn daden voor anderen. Dat je iemand pijn doet als je hem schopt, bijvoorbeeld. Maar ook dat dingen als pesten anderen mentaal kapot kan maken. Of simpeler gezegd: beseffen wat goed en kwaad is.

Het besef van goed en kwaad

Een baby zal nog niet begrijpen wat wel en niet goed is. Het besef van goed en kwaad moet je leren. En ook hoe je hierin zelf moet gaan beslissen. Natuurlijk zal je kind dingen gaan na-apen, zoals hij alles leert. Hij weet dat hij geen koekje mag pakken, bijvoorbeeld.

Maar hij zal ook de reden waarom dingen goed of fout zijn moeten gaan begrijpen en welke keuzes je dan moet maken. Er zullen immers niet altijd dezelfde dingen gebeuren, dus moet hij zelf leren nadenken hierover en kunnen inschatten wat zijn daden (of juist het niet handelen) voor gevolgen hebben.

Een baby heeft nog geen geweten

Gewetensontwikkeling zal in de vroege kindertijd beginnen en zal steeds verder ontwikkelen door de dingen die het kind meemaakt. Als baby heeft je zoon of dochter enkel de behoefte dat het te eten krijgt, kan slapen en liefdevol gekoesterd wordt. Een baby is hier in zijn geheel afhankelijk van andere mensen.

Maar als de baby groter wordt zal hij zachtjes aan gaan kennismaken met dingen die wel of niet mogen. Jij zult hem immers corrigeren als hij opeens de trap op wil, bijvoorbeeld. Of als hij zou bijten. Maar ook op een positieve manier. Hij zal leren dat hij aandacht krijgt als hij lief lacht… Hoe snel de ontwikkeling gaat zal per kind verschillend zijn.

Stadia van gewetensontwikkeling

In principe zal de gewetensontwikkeling in verschillende stadia verlopen. De leeftijden zijn gemiddelden, want zoals gezegd zal ieder kind het op zijn eigen manier doen én wordt het ook beïnvloed door biologische factoren en die vanuit de omgeving.

Pre-moraal stadium. Dit is ongeveer tot 3 jaar oud. Deze jonge kinderen hebben nog niet echt een geweten. Ze zullen vooral handelen op basis van hun eigen behoeften en verlangens. De indeling goed of kwaad is voor hen nog niet echt te snappen. En ook sociale omgangsvormen zijn eigenlijk nog een brug te ver voor hen.
Heteronome moraliteit. Nu gaan kinderen langzaamaan beseffen dat er regels zijn waaraan ze zich moeten houden. Deze regels zijn voor hen onveranderlijk en ze hebben de neiging om deze regels dan ook strikt te volgen. Iemand die zich daar niet aan houdt zal ‘bestraft’ worden. Dit zullen vooral de regels zijn van de ouders, de leraren en andere autoriteitsfiguren. Dit duurt ongeveer totdat ze 7 zijn.
Overgangsfase. Tussen 7 en 10 jaar zal een kind in een overgangsfase zitten. Ze snappen dat er regels zijn, dat die gemaakt zijn door mensen en dat die dus ook wel hier en daar veranderd kunnen worden. In deze periode beginnen ze ook na te denken over de gevolgen die bepaalde handelingen hebben en waarom je op een bepaalde manier reageert. Rechtvaardigheid en eerlijkheid begint belangrijk te worden.
Autonome moraliteit. Vanaf tien jaar spreken we van een autonome moraliteit. Ze zien nu dat regels vooral overeenkomsten zijn tussen mensen en dat je daarover dus kunt onderhandelen. Dat je op verschillende manieren naar dingen kunt kijken en dat morele beslissingen in verschillende omstandigheden anders kunnen zijn. Ze kunnen ook internaliseren wat als goed en kwaad wordt beschouwd en gaan handelen naar hun eigen normen en waarden (principes).

Wat is internaliseren?

Internaliseren is een belangrijk proces bij de morele ontwikkeling. Hiermee leer je sociale regels en normen te begrijpen en ze na te leven. Ook als je hier niet op wordt gecontroleerd. Het geeft vorm aan je geweten en zal de morele besluitvorming van iemand vormen.

Hierdoor kan hij of zij autonoom gaan handelen op basis van hun innerlijke waarden en principes. Dit internaliseren begint dus bij de autonome moralisatie, vanaf een jaar of tien. En dit blijft zich ontwikkelen naarmate hij of zij volwassen wordt.

Hoe ondersteun je de morele ontwikkeling van je kind?

Natuurlijk willen we allemaal dat onze zoon of dochter zich gedraagt en beslissingen neemt waarmee hij geen schade berokkend. En uiteraard kun jij je kind hierbij helpen, door hem of haar te ondersteunen in zijn gewetensontwikkeling. Stel grenzen, geef het juiste voorbeeld en geef uitleg!

Geef het juiste voorbeeld

Een kind leert door jou na te apen. Dat is bij veel zo. En dat geldt dus ook nu. Laat zien hoe je je hoort te gedragen. Wees zelf eerlijk, vriendelijk en respectvol. Laat je kinderen zien dat je andere mensen kunt helpen. Of hoe je op een fijne manier omgaat met meningsverschillen. Hoe je zelf verantwoordelijk bent voor je acties.

Praat erover

Praten over onderwerpen die hiermee te maken hebben leert de kinderen veel. Je laat zien wat goed is (en wat kwaad en waarom) en dat het gewoon hoort te zijn dat je anderen op een fijne manier behandelt. Maar je laat ze ook zelf nadenken door eens gerichte vragen te stellen.

Inleven in een ander

Je in kunnen leven in een ander is natuurlijk hierbij heel belangrijk. Gericht over dit onderwerp praten en dus ook vragen hoe ze in bepaalde situaties zouden reageren, is een prima manier.

Morele dillema’s

Zijn de kinderen al wat ouder, dan kun je ook ingewikkeldere dilemma’s aansnijden en er zo eens met elkaar over na denken. Leer je zelf ook nog van! Moreel besef wil zeggen dat je kind leert om zelfcontrole te hebben en dat je soms je eigen belang zult moeten opgeven voor het belang van de ander of bijvoorbeeld de groep of het milieu.

Leer ze dat ze verantwoordelijk zijn

Leer je kind dat het zelf verantwoordelijk is voor de gevolgen van zijn daden. Leer ze hoe ze hun fouten kunnen herstellen maar ook om er al bij voorbaat bij stil te staan wat hun acties voor gevolgen kunnen hebben. Als jij altijd alles herstelt, zullen ze er niet van leren! Natuurlijk houd je hierbij rekening met de leeftijd van je kind wat hierin haalbaar is en hoe je dit aanpakt.

Ieder zijn eigen tempo

Zorg voor een liefdevolle omgeving waarin je kind zich veilig voelt om te praten over ethische kwesties en waar het zich geliefd voelt, ook als hij een fout gemaakt heeft. Blijf in gesprek met je kind en moedig hem aan, ondersteun hem én begrijp dat niet ieder kind hetzelfde tempo hierin heeft.

Meer informatie vind je hier.

Pesten kind

Ontwikkeling kind

Author
Recent Posts

Volg me via:

Wil Cats

Schrijfster at geWILde teksten

Wil is een trotse moeder van vier puberende / volwassen jongens en vindt haar vreugde als beheerder van een 'vrolijke veestapel' in het bruisende gezinsleven en haar liefdevolle huwelijk.

Daarnaast is ze een gepassioneerde schrijfster, ze jongleert moeiteloos tussen de chaos van opgroeiende jongens en de serene wereld van woorden. Haar pen danst op het papier, gedreven door passie, en het favoriete onderwerp van deze woordkunstenaar? Ongetwijfeld: kinderen!

Volg me via: