Noorderlicht spotten en fotograferen in Nederland

Noorderlicht spotten en fotograferen is een betoverende ervaring die vaak geassocieerd wordt met de uitgestrekte, besneeuwde landschappen van Scandinavië. Hoewel ons kikkerlandje misschien niet direct in verband wordt gebracht met het magische schouwspel van het Noorderlicht, biedt het in uitzonderingsgevallen wel degelijk kansen voor gepassioneerde aurora-jagers en fotografen. Vaak is dit het snelste zichtbaar met een camera en minder snel met het blote oog.

Inhoud toon

Wat is Noorderlicht?

Het gemiddelde aantal zonnevlekken varieert in een cyclus van ongeveer 11 jaar, dit staat ook wel bekend als de zonnecyclus. Zowel het maximum als het minimum in het aantal zonnevlekken komen eens per 10 tot 12 jaar voor. Echter is dit geen garantie en kan het resultaat tegenvallen.

Zonnevlekken ontstaan door temperatuurverschillen in de fotosfeer van de zon, vooral rond actieve gebieden met sterke magneetvelden. Deze gebieden tonen een kluwen van magnetische veldlijnen gevuld met heet plasma, zichtbaar met extreme UV-filters in de corona maar niet met het blote oog.

Deze vlekken ontstaan door temperatuurverschillen in de fotosfeer van de zon, vooral rond actieve gebieden met sterke magneetvelden. Ze dienen als een soort vingerafdruk van onzichtbare magneetvelden in en rond de zon.

Hoewel zonnevlammen op zichzelf geen noorderlicht veroorzaken, wordt het interessant wanneer ze gepaard gaan met een uitstoot van een plasmawolk, ook wel Coronal Mass Ejection (CME) genoemd. Deze wolk, voortgestuwd met geladen deeltjes, moet echter naar de aarde gericht zijn om noorderlicht te veroorzaken. Het duurt een tot vier dagen voordat een CME de aarde bereikt. Echter is het nooit een garantie dat deze wolk ook daadwerkelijk de aarde berreikt.

De invloed van een CME op het geomagnetisch veld varieert, met de sterkste effecten in de buurt van de poolcirkels. Bij intense plasmawolken kunnen echter ook gebieden zoals Nederland en België intens noorderlicht ervaren, zoals op 30 oktober 2003. Instrumenten zoals Lasco, SDO, STEREO A/B worden gebruikt om te bepalen of een CME naar de aarde is gericht, zowel vanaf de aardzijde als vanaf de zijkant van de zon.

KP Index & Bz waarde

Om de kans op het spotten van Noorderlicht in Nederland zo goot mogelijk te maken spelen er twee factoren een rol; de KP Index en de Bz waarde.

De KP-index geldt als een prominente maatstaf voor de geomagnetische activiteit op aarde. Een stijging in de KP-waarde duidt op een verhoogde kans op noorderlicht. Bij KP-waarden van 0-3 is de kans op noorderlicht doorgaans laag, terwijl KP-waarden van 4-6 een matige kans aangeven, vooral op hogere breedtegraden.

Laat je echter niet volledig leiden door de KP index. Deze waarde is niet altijd betrouwbaar voor het voorspellen van de zichtbaarheid van het noorderlicht.

De kansen op het waarnemen van het noorderlicht hangen grotendeels af van de polariteit van het magneetveld dat de zonnewinddeeltjes met zich meedragen, ook wel bekend als Bz. Een nauwkeurige inschatting van deze kansen is pas mogelijk nadat de plasmawolk op Aarde is aangekomen.

Het is echter lastig om hier een exact tijdstip aan toe te wijzen. Het is eigenlijk pas kort voor de mogelijke zichtbaarheid van noorderlicht (minder dan 1 uur van tevoren). Het is dus vrijwel onmogelijk dat je echt iets zinnigs kunt zeggen over de kansen voor de volgende dag.

Tip: Gebruik betrouwbare apps zoals “Aurora Forecast” van Articans of op de website van NOAA voor gedetailleerde informatie en een nauwkeurigere voorspelling.

De perfecte locatie

Het noorderlicht spotten in Nederland vergt wat voorbereiding, vooral als het gaat om het kiezen van de perfecte locatie. Minimale lichtvervuiling is cruciaal, dat vind je toch voornamelijk aan de kust of in het minder bewoonde noorden en oosten van het land. Vermijd zoveel mogelijk storende lichtbronnen zoals steden, tuinbouw en industriële gebieden en ga zo noordelijk mogelijk voor een optimale ervaring.

Tip: De beste lichtsluiers en gordijnen zijn vaak te zien in de windrichtingen W-NW en O-NO, maar het noorderlicht blijft zeer onvoorspelbaar

Controleer het weer

Bekijk de wolkenradar zorgvuldig; onder de wolken zie je niets van het noorderlicht. Kies een heldere locatie om het magische schouwspel te bewonderen en vermijd teleurstellingen.

Tip: Als je kleurrijke wolken ziet, heb je waarschijnlijk geen Noorderlicht maar lichtvervuiling gefotografeerd.

Blote oog

Met het blote oog is het noorderlicht vaak subtiel zichtbaar als een gloed. Verwacht geen spectaculaire lichtshow, daarvoor zal je toch echt naar het Noorden moeten.

‘s Nachts nemen onze ogen ook veel minder snel kleuren waar dan overdag. De golflengte van het uitgestraalde (noorder)licht wordt daarentegen vele malen beter geregistreerd door onze camera’s. En zijn daarom soms wel zichtbaar op foto’s, zeker als je gebruikt maakt van een fototoestel in plaats van een mobiele telefoon, maar niet met het blote oog.

Maar wees geduldig; soms verrast de natuur ons met een indrukwekkend schouwspel. Met name rood en soms een groen/gelige kleuren zijn in Nederland zichtbaar.

Wees voorbereid

Het Noorderlicht laat zich niet gemakkelijk voorspellen, dus zorg ervoor dat je goed voorbereid bent. Houd je apparatuur klaar, want het natuurlijke schouwspel kan zich snel manifesteren en verdwijnen. Zorg dus dat je alles klaar hebt liggen, zodat als het zichtbaar is je snel naar buiten kan om foto’s te maken.

Nederlandse nachten kunnen koud zijn, vooral bij helder weer. Kleed je warm aan en zorg voor comfort, zodat je volledig kunt genieten van de ervaring zonder afgeleid te worden door de kou.

Tips om Noorderlicht te fotograferen

Schakel je camera over naar de manuele modus voor optimale controle. Bij het fotograferen van het noorderlicht zijn enkele essentiële tips van toepassing

Om scherpe beelden te krijgen, is het cruciaal om de scherpstelring goed in te stellen, met de scherpstelring op ∞ of gelijk aan het streepje voor de ∞ (I∞). En deze waarde te onthouden voor later op de avond.
Stel een belichtingstijd in van tussen 5 en 15 seconden. Deze heb je nodig om zoveel mogelijk licht te vangen in je foto.
Kies een laag diafragma as de ISO-waarde aan op basis van je gekozen diafragma en sluitertijd.
Pas de ISO-waarde aan op basis van je gekozen diafragma en sluitertijd. Voor de ISO-waarde is een hogere instelling gunstig, met vaak de voorkeur voor 800 of 1600 ISO voor noorderlicht, en 3200 ISO voor full frame camera’s. Een hogere ISO-waarde, die mogelijk meer ruis oplevert, verkort de opnametijd en resulteert meestal in betere beelden.
Bij het kiezen van de opnametijd en het diafragma in manuele stand, wordt aangeraden om de resolutie op het hoogst mogelijke niveau in te stellen, bij voorkeur in RAW-indeling.
Gebruik bij voorkeur een groothoeklens voor een breed gezichtsveld.
Maak gebruik van een statief om zo de camera zo stil mogelijk te houden. Zeker vanwege de lange sluitertijd krijg je al snel bewogen foto’s.

Het scherpstellen kan in het donker erg lastig zijn. Maak gebruik een felle ster of een kleine verre lichtbron als referentie. Draai voor het scherpstellen totdat de ster op zijn kleinst is, wat aangeeft dat hij gefocust is. Als dit niet lukt, draai de scherpstelring dan naar oneindig en corrigeer geleidelijk aan de scherpte.

Het combineren van het noorderlicht met een schilderachtig landschap of onderwerp zorgt voor een omlijsting en voegt diepte en daardoor extra waarde toe aan de foto.

Genieten

Ongeacht of het noorderlicht zichtbaar is, geniet van de tijd buiten. De rust en stilte onder de sterrenhemel zijn op zichzelf al de moeite waard.

In Nederland mag het noorderlicht dan niet zo vaak voorkomen als in het noordpoolgebied, maar met de juiste planning en camerainstellingen, kun je toch een glimp opvangen van het betoverende noorderlicht. Bereid je voor, kies de juiste locatie en geniet van het magische schouwspel dat de Nederlandse nachtelijke hemel te bieden heeft.

Beste plekken om Noorderlicht te spotten vind je hier.

Winter activiteiten & spelletjes

Winter

Wintersport met kinderen

Natuur uitjes

Author
Recent Posts

Linda van Aken

Publisher at Mamaliefde

Linda is de oprichter van Mamaliefde.nl. In het dagelijks leven is ze getrouwd en moeder van een koningskoppel.

Met een achtergrond als pedagoge is Linda goed thuis in de theoretische aspecten van het ouderschap. Toch erkent ze dat in de praktijk, als moeder, de dingen soms net iets anders uitpakken. Daarnaast heeft ze een zwak voor kwalitatief speelgoed.

Linda heeft een passie voor reizen en ontdekt graag nieuwe plekken en probeert de vele werkuren te balanceren door kostbare quality time door te brengen met haar gezin.

Het zijn deze persoonlijke ervaringen die haar inspireren om te schrijven, en daarom behoren gezinsgerelateerde onderwerpen tot haar favorieten. Spontane acties schuwt ze niet; Linda staat altijd open voor een beetje avontuur.

Latest posts by Linda van Aken (see all)