Skip to Content

Geen middagslaapje meer; tot wanneer welke leeftijd en hoe laat?

Geen middagslaapje meer; tot wanneer welke leeftijd en hoe laat?

Het zat er al een tijdje aan te komen; het moment dat ook onze zoon geen middagslaap meer deed. Van de zomer was het vaker niet dan wel, maar zodra de peuterspeelzaal weer begon had hij die slaap toch echt nodig.

En dan niet voor een half uurtje; maar dan slaapt hij zeker twee of zelfs drie uur en moet ik hem wakker maken om zijn zus op te halen van school. Nu, zelfs toen hij ziek was, zat slapen er niet meer in.  

Als ik hem dan toch tussen de middag, weliswaar wat later, op bed legde bleef hij gewoon spelen. Wel werd hij rond vijf uur extreem hangerig, had hij honger en begon hij in zijn ogen te wrijven.

Aan tafel is het dus ook niet altijd even gezellig. Echt die overgangsperiode tussen aan de ene kant wel slaap nodig hebben maar zoeken naar op welk moment. Onze dochter was er al een stuk eerder bij toen ze geen middagslaapje meer deed in haar bed.

Waarom heeft een kind slaap nodig?

Een kind heeft slaap nodig om verschillende redenen. Je rust in je slaap namelijk niet alleen uit zodat je vol energie aan een nieuwe dag kan beginnen.

Tijdens de slaap worden alle omgevingsprikkels uitgeschakeld zodat de hersenen rust krijgen. Dit heeft een positieve invloed op het geheugen en afweersysteem. Zo stond onlangs in het nieuws dat middagslaapjes kinderen helpt om beter te leren.

Aanleiding hiertoe waren de uitkomsten van een wetenschappelijk onderzoek, waaruit bleek dat jonge kinderen beter presteren op school als ze een middagdutje doen.

De onderzochte kleuters herinneren zich na een dutje ongeveer 10 procent meer van de behandelde lesstof dan wanneer ze geen middagslaapje doen.

Kinderen hebben de slaap hard nodig om de indrukken van de dag te verwerken, op te laden, uit te rusten en om te groeien. Het is namelijk geen fabeltje dat kinderen ‘s nachts opeens groter worden.

Tijdens de slaap maken ze namelijk een groeihormoon aan. Als je kind genoeg geslapen heeft zal het ook beter eten en zich spelend ontwikkelen.

Kinderen die slecht / te weinig slapen beginnen de dag dus eigenlijk al met een achterstand. Ze eten minder goed, zijn sneller boos, onrustig en prikkelbaar.

Als ze chronisch teveel slapen worden ze sneller ziek, worden ze drukker, is de kans op overgewicht groter en kunnen ze zich minder goed concentreren en nieuwe dingen oppikken.

Dat geldt trouwens ook voor volwassenen, als je slecht / te weinig slaapt is er een verhoogd risico op angst, depressie, diabetes type 2, obesitas, hart- en vaatziekten en dementie.

Hoeveel uur heeft een baby / kind slaap nodig?

Hoeveel uur slaap een kind exact nodig heeft per etmaal verschilt per kind en kan ongeveer een uur afwijken van onderstaand schema.

LeeftijdOverdag’s NachtsTotaal uren
1 week88,516,5
4 weken7915
3 mnd51015
6 mnd41014
9 mnd31114
12 mnd2,511,514
2 jaar1,2511,7513
3 jaar11112
4 jaar 1212
5 jaar 11,511,5
6 jaar 11,511,5
7 jaar 1111
8 jaar 1111
9 jaar 10,510,5
10 jaar 10,510,5
11 jaar 1010
12 jaar 1010
13 jaar 9,59,5
14 jaar 9,59,5
15 jaar 99
16 jaar 99
17 jaar 8,58,5
18 jaar 88

Newborn baby’s tot zes weken

Pasgeboren baby’s  slapen gemiddeld 15 tot 17 uur per etmaal. Dit verspreid over kortere slaapjes variërend tussen de 2 en 4 uur. Baby’s die te vroeg zijn geboren slapen over het algemeen nog wat langer.

Op deze leeftijd hebben ze nog geen biologische klok en maken ze geen verschil tussen dag en nacht of hebben een vast slaappatroon. Het kan dus per dag verschillen hoe of wat.

Met als gevolg dat dit voor veel ouders een zeer pittige periode is met veel gebroken nachten.

Baby’s van 1 maand tot 1,5 jaar

Als je baby 6 weken is kan het een slaappatroon gaan ontwikkelen met een lange slaapperiode van 4 tot 6 uur in de avond. Er kan voorzichtig verschil zichtbaar zijn in een dag en nacht ritme.

Vanaf vier maanden is het goed om hier wat bewuster mee om te gaan. Baby’s tot 6 maanden doen gemiddeld 3 dutjes op een dag, daarna loopt dit terug naar twee en is de kans groter dat het ‘s nachts doorslaapt.

Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen van baby’s die op jongere leeftijd al ‘s nachts doorslapen of huilbaby’s die nog tot twee jaar voor gebroken nachten zorgen.

In totaal hebben ze op deze leeftijd tussen de 14 en 15 uur slaap per etmaal nodig.

Dreumesen & peuter van 1,5 tot 3 jaar

Vanaf 1,5 jaar zal het ochtendslaapje wegvallen en blijft er enkel de lange middagslaap over na de lunch die tussen de 1 en 3 uur duurt. ‘s nachts slaapt het kind tussen de 11 en 12 uur. Is de middagslaap langer kan het kind ‘s avonds wat later willen slapen etc.

Gemiddeld slapen kinderen op deze leeftijd tussen de 12 en 14 uur.

Kleuters van 3 tot 6 jaar

Kleuters hebben gemiddeld nog 10 tot 12 uur slaap nodig per etmaal. Vaak is dit in een lange slaap gedurende de nacht. Tot een jaar of 5 kan een kleuter nog een middagdutje nodig hebben. De middagdutjes worden wel geleidelijk korter.

Schoolkinderen van 6 tot 12 jaar

Kinderen tussen de 6 en 12 jaar hebben gemiddeld zo’n 10 tot 11 uur slaap nodig per etmaal. Een goede nachtrust is belangrijk voor kinderen. Niet alleen om tot rust te komen, maar ook voor het groeiproces.

Slecht slapende kinderen zijn vaker ziek, gedragen zich drukker, hebben meer overgewicht en leren minder. Jonge kinderen hebben meer slaap nodig dan oudere kinderen. Het gemiddelde ligt op 10 uur per nacht.

Als het gaat om de bedtijd ligt deze vaak tussen de 19.00 en 21.00 afhankelijk van de leeftijd. Per twee jaar kan je er een half uur bij optellen omdat het kind minder slaap nodig heeft.

Pubers van 12 tot 18 jaar

Bij pubers verschuift het slaapblok naar achteren in de tijd. Dat gebeurt vaak in een vrij korte periode. Het blok gaat als het ware met een ruk naar achteren. Dat is het moment waarop thuis ruzies ontstaan over het naar bed gaan.

Je dochter of zoon slaapt niet meer voor enen en dat is ingewikkeld omdat ze wel om 7.00 uur moet opstaan om op tijd op school te zijn. Pubers hebben echter meer slaap nodig dan volwassenen, gemiddeld  een uur per etmaal.

Door de lichamelijke veranderingen in de pubertijd, zoals de groeispurt, heeft het lichaam ook echt die rust nodig. Te weinig slaap heeft een nadelig effect op schoolprestaties en vergroot de kans op depressies en gedragsproblemen.

Hoe laat middagslaapje?

Hoe laat je kind zijn middagslaapje(s) doet zal van veel factoren afhankelijk zijn. Bijvoorbeeld van hoe vroeg in de ochtend hij of zij wakker wordt en het volhoudt om wakker te blijven.

De ene keer zal dit beter gaan dan de andere keer, bij een druk programma kan het zijn dat je kind tijdens de lunch in slaap valt terwijl het aan tafel zit. Dan kan je hem maar beter gelijk naar bed brengen. Probeer hier wel een vaste structuur in aan te brengen zodat het lichaam van je kind zich daarop kan instellen.

Met twee slaapjes is het verstandig om halverwege de ochtend al tussen 9 en 10 uur te gaan slapen. Dan is hij moe genoeg om ook in de middag te slapen rond een uur of twee / drie.

Als je kinderen hebt die naar de basisschool gaan en opgehaald moeten worden is het wel zo handig als dat nog iets eerder is. Bij een middagslaapje is vaak rond twaalf uur / half een een mooi moment om naar bed te gaan. Je kind kan dan rustig twee a drie uur slapen.

Wanneer stoppen met middagslaap?

De leeftijd waarop je kind stopt met het middagslaapje verschilt. Gemiddeld heeft je kind tussen de een en twee jaar in plaats van 2 nog maar 1 slaapje per dag nodig. Dit is nodig om alle prikkels van de ochtend te verwerken en energie op te doen voor de rest van de dag.

Er zijn kinderen van 1 die helemaal geen middagslaapje meer (willen) doen (maar nog wel nodig hebben), terwijl anderen echt nog twee keer op een dag nodig hebben. Over het algemeen zal je kind als hij drie is helemaal geen middagslaapje meer doen.

Echter zijn er ook kinderen van vier jaardie ‘s middags nog thuis blijven van school omdat ze die slaap nodig hebben. Het belangrijkste is dus om te kijken naar het kind zelf en wat het aangeeft.

Daarnaast zijn er factoren waardoor het per dag of fase kan verschillen. Zo kan je kind in de vakantie niet meer willen slapen, bijvoorbeeld omdat oudere broers en zussen dat ook niet meer doen.

Middagslaapje inkorten & Wakker maken

Wat ik in de kinder/gastouderopvang regelmatig voorbij hoor komen is dat ouders niet meer willen dat hun kind slaapt omdat het ‘s avonds niet wil slapen.

Natuurlijk probeer je ouders zoveel mogelijk te volgen, maar soms gaat het ook om kinderen die dan aan de lunchtafel in slaap vallen omdat ze het op die dagen toch echt nodig hebben.

Daarom is het ook goed te kijken naar het programma van die dag. En bijvoorbeeld het kind alleen een middagslaapje te laten doen op de dagen dat het kind naar de peuterspeelzaal / kinderopvang gaat.

Het kan ook gaan om een fase waar het kind even doorheen moet en waarna het in slaap vallen weer makkelijker gaat. Bijvoorbeeld als het gaat om de scheidingsangstperiode, of de fase dat het bang is voor monsters en een nachtlampje kan helpen. 

Daarnaast kan een kind dat overdag overprikkeld wordt en slaap te kort komt ‘s avonds juist lastiger in slaap vallen. Dan worden juist al die prikkels verwerkt en blijft het kind dus wakker.

Ook thuis kan je prima het middagslaapje proberen af te bouwen door het iedere dag iets korter te laten slapen. En incidenteel een keertje helemaal over te laten slaan.

Nieuw slaapritme

Om je kind een nieuw slaapritme aan te leren, bijvoorbeeld van 2 naar 1 middagslaapje, of naar helemaal niet dan kan je dat in het begin introduceren door te schuiven met de slaaptijden.

Bijvoorbeeld door je kind iedere dag een kwartier of half uur later naar bed te brengen zodat het kan wennen aan het ‘langer’ opblijven.

Zodra je ‘over de helft’ bent kan je het middagslaapje of bedtijd ‘s-avonds iets naar voren schuiven om te voorkomen dat je kind te lang moet overbruggen. Het kan best zo zijn dat dit de ene dag prima gaat, maar de volgende dag niet.

Geef het tijd en blijf het proberen. Zelf ben je ook niet zomaar gewend na een jetlag of wisselen van de zomer / wintertijd.

Peuter weigert te slapen

Geeft je kind aan dat hij geen middagdutje meer wil doen? Verbaal of met zijn gedrag? Dat hoeft niet altijd te betekenen dat hij ook echt geen slaap meer nodig heeft.

Het kan namelijk een fase zijn die misschien wel een maand (of twee) duurt maar waarna de slaap weer heel erg hard nodig is.

Daarom is het goed om je kind toch gewoon even naar bed te brengen. Als peuter kan je ervoor kiezen om de zijkant van het ledikant open te maken zodat je kind uit bed kan. Als de gordijnen dicht zijn en er zijn verder geen prikkels laat je kind snel genoeg merken dat het echt geen zin heeft. Die dag.

Of kruipt tien minuten later alsnog zijn bed weer in omdat het beseft dat het toch moe is.

Als je kind zich verzet tegen het naar bed brengen betekent dat niet altijd dat het niet wil slapen, maar gewoon nog even je aandacht nodig heeft om bepaalde groeiprocessen te verwerken.

Ook als er een verhuizing of gezinsuitbreiding op komst is kan dit dusdanige spanning opleveren dat je kind tijdelijk niet meer wil slapen.

Het beste kan je daarom toch gewoon een paar dagen volhouden en je kind weer op het normale, of desnoods een (half) uurtje later naar bed te brengen. Grote kans dat het op een gegeven moment de slaap gewoon weer terugkomt.

Ook kan je ervoor kiezen om in de ochtend lekker naar buiten te gaan of een inspannende activiteit te doen zodat je kindje lekker zijn energie kwijt kan en daarna toch makkelijker weer in slaap valt.

Toch een rustmoment?

Als je kind echt niet meer wil slapen kan je ook een rustmoment instellen. Een moment waarop de prikkels teruggebracht worden zodat je kind toch even rust krijgen.

De één doet dit door boekjes te lezen, de ander door de tv aan te zetten en zelf kies ik er dus voor om even op de kamer te laten spelen. Met dichte gordijnen.

Op die manier kan het kind toch de prikkels verwerken om te voorkomen dat het anders later op de dag drama wordt.

Hoe oud was jouw kind toen het geen middagslaapje deed?

Linda van Aken