Nachtterrors & nachtangst kinderen & kleuters; wat doen en doorbreken

Een overstuur kind is voor ouders al niet prettig om te zien, laat staan als je kleintje net heerlijk lag te slapen en ineens compleet overstuur rechtop in zijn bed zit.

Met grote open ogen huilt en krijst het uit volle macht en je goedbedoelde pogingen om hem of haar te troosten loopt uit op nog meer paniek, met slaan en schoppen van je kind tot gevolg.

Dit verschijnsel wordt wel nachtterrors of nachtangst genoemd. Het lijkt op een nachtmerrie, maar dat is het niet. Bij een nachtmerrie zijn kinderen namelijk wel te troosten en aanspreekbaar. In dit artikel gaan we verder in op wat nachtangst precies is en geven we tips voor jou als ouder om hiermee om te gaan.

Inhoud toon

Wat nachtangst precies inhoudt?

Er zijn verschillende benamingen voor nachtangst. Nachtterrors is er eentje en ook pavor nocturnus wordt als term hiervoor gebruikt. Ze geven allemaal een slaapprobleem aan wat bij maar liefst 35% van de peuters en kleuters voorkomt.

Zo herken je nachtangst bij je kind:

Je kind is nog niet lang geleden in slaap gevallen als je het hoort gillen of huilen
Je treft je kind rechtop aan in bed, de ogen zijn open
Je kind is niet aanspreekbaar; hij toont wakker, maar droomt nog
Het troosten van je kind gaat moeizaam tot niet; het kan zelfs de paniek bij je kind verergeren waardoor het letterlijk van zich af gaat slaan en trappen
De ademhaling en / of hartslag van je kind is versneld
Je kind zweet ( hevig )

Deze verschijnselen kunnen van een paar minuten tot een uur duren

Je kind valt erna weer snel in slaap
De volgende ochtend herinnert je kind zich er niks meer van

De verschillen tussen een nachtmerrie en nachtangst

Een kind wat een nachtmerrie heeft, droomt van iets waar het erg van schrikt of bang van wordt. Deze droom kunnen ze zich de volgende ochtend bij het wakker worden nog herinneren en erover vertellen.

Kinderen die last van nachtangst hebben, weten de volgende ochtend niet meer wat ze gedroomd hebben waardoor ze zo overstuur raakten.

Kinderen die een nachtmerrie hebben, zijn meestal goed wakker, aanspreekbaar en te troosten. Een kind met een ‘aanval’ van nachtangst is niet goed te troosten, lijkt wel wakker maar is dit niet en je nabijheid kan voor nog meer paniek zorgen.

Nachtangst is iets wat voorkomt als je kindje nog maar net slaapt; ongeveer 1 tot 3 uur nadat het in slaap gevallen is. Nachtmerries komen later in de slaapfase voor, in de REM-slaap. Dit is meestal in het tweede deel van de nacht of in de vroege ochtend.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van nachtangst?

In de leeftijd van 18 maanden tot ongeveer 6 jaar hebben kinderen last van nachtangst. Er is een grote piek te zien bij kinderen van 3 jaar, de meeste gevallen van nachtangst doen zich met die leeftijd voor.

Nachtangst ontstaat als de slaapfasen van een kind niet soepel in elkaar overlopen. Zo gaat de lichte slaapfase niet moeiteloos over in de diepere slaapfase.

Een kind slaapt dus niet rustig verder, maar ontwaakt ook niet echt, het blijft een beetje in een sluimerstand hangen qua slaap. Hierbij lijkt de rijping van de hersenen een rol te spelen, net als erfelijkheid. Daarnaast zijn stress en vermoeidheid ook triggers die nachtangst vaker kunnen laten voorkomen.

Adviezen om met nachtangst bij je kind om te gaan

Troosten is dus niet vanzelfsprekend bij een aanval van nachtangst. Maar hoe kun je er dan het beste mee omgaan?

Hoe tegenstrijdig dit ook klinkt, experts raden aan om je kind niet wakker te maken. Blijf wel in de buurt en hoe moeilijk ook, wacht af tot de aanval over is.
Mocht je kind met het hoofd bonken of hard slaan en schoppen waardoor het zichzelf bezeert, denk dan na over een extra traphekje bij de slaapkamerdeur, een zacht matras als het uit het bed valt of speciale bekleding aan de zijkant van het kinderbedje te laten bevestigen, zodat het zich bij hoofdbonken minder zal bezeren.
Een rustig slaapritueel kan helpen om opgebouwde spanningen en stress van de dag te verminderen. Door een boekje samen voor te lezen, een liedje te zingen bij het tandenpoetsen en niet te kiezen voor wilde tikspelletjes voor het slapen gaan, help je om wat relaxter in slaap te vallen. Een gedempt nachtlampje en muziekje kan voor sommige kinderen met nachtangst ook een goede uitwerking hebben op de diepere slaap.
Oververmoeidheid triggert nachtangst, dan is het eventueel een optie om je kind een middagdutje te laten doen of kun je bepaalde activiteiten die erg vermoeid maken overdag anders inrichten / skippen?
Als je kind op een vast tijdstip in zijn slaap last van nachtangst heeft, kan het helpen om iets voor deze tijd je kind wakker te maken.
Haal je kind even uit bed om het te laten plassen en laat het daarna weer lekker in zijn of haar bed slapen. Bij een groot deel van de kinderen met nachtangst heeft dit een positief effect.
Duurt de aanval lang en komt dit meerdere keren per week voor? Ga dan langs de huisarts en overleg wat er mogelijk is. Kinderen kunnen een slaaptekort ontwikkelen door nachtangst.
Het kan zijn dat een kind met nachtangst op latere leeftijd gaat slaapwandelen, dit is niet in alle gevallen zo. Indien dit wel zo is, dan is het aan te raden om ramen en deuren te beveiligen tegen valgevaar en een traphekje bij de trap te plaatsen.
Een kind heeft er zelf achteraf weinig tot geen last van, dit kan je als ouder geruststellen als je weer zo’n vervelende aanval meemaakt.

En tot slot geduld hebben; ze groeien er overheen.

Medicijnen bij nachtangst

In zeer uitzonderlijke gevallen kan de kinderarts medicatie voorschrijven die voor enkele weken gebruikt mogen worden, om zo de slaapfasen positief te beïnvloeden. Medicatie die voorgeschreven worden zijn amytriptiline of impiramine.

Dit kan helpen als een kind zo oververmoeid raakt doordat de aanvallen frequent zijn en langdurig voorkomen, dat dit weer leidt tot nog meer aanvallen van nachtangst en de vicieuze cirkel niet meer doorbroken lijkt te worden.

Angst

Slapen kind

Author
Recent Posts

Mirjam de Stigter

Tekstschrijver at Tekstbureau Schrijfkameleon

Mirjam is al meer dan een decennium getrouwd met haar jeugdliefde. Samen zijn ze de trotse ouders van drie prachtige kinderen: twee zoons (2015 en 2020) en dochter (2017). Haar hart ligt in het basisonderwijs, waar ze al ruim 12 jaar haar passie volgt. Mirjam heeft zowel als leerkracht als intern begeleider waardevolle ervaring opgedaan.

Naast haar toewijding aan het onderwijs, floreren Mirjams creatieve kanten. Lezen en schrijven vormen de kern van haar grootste hobby, en het feit dat ze deze passie kan uiten in deze blog vervult haar met vreugde. Het schrijven voor verschillende bureaus geeft haar de kans om haar horizon te verbreden en kennis verder te verdiepen.

Je kunt haar het beste omschrijven als enthousiast, lief, duizendpoot, creatief, vrolijk en met name dol op het stimuleren van de ontwikkeling van ieder kind.

Latest posts by Mirjam de Stigter (see all)