Snoezelen is een specifieke vorm van zintuiglijke stimulatie die wordt gebruikt in de zorgsector om ontspanning en welzijn te bevorderen bij mensen met een beperking of speciale behoeften. Het concept werd voor het eerst ontwikkeld in de jaren ’70 in Nederland en is sindsdien populair geworden in veel andere delen van de wereld.
Snoezelen maakt gebruik van zachte lichten, rustgevende geluiden, aromatherapie en tactiele stimulatie om een veilige en rustgevende omgeving te creëren waarin mensen kunnen ontspannen en zich op hun gemak voelen.
Deze benadering wordt vaak gebruikt om mensen met autisme, dementie, hersenletsel, en andere aandoeningen te helpen kalmeren en hun stressniveau te verminderen. In deze tekst zullen we de voordelen, toepassingen en methoden van snoezelen nader bekijken.
Snoezelen? Wat is dat?
Het woord “snoezelen” is een samenvoeging van snuffelen en doezelen. Snuffelen heeft dan betrekking op het actieve gedeelte, denk aan een hond die met zijn neus de ruimte af snuffelt om te ontdekken wat er zoal in de kamer is.
Terwijl doezelen zich dus vooral richt op het passieve gedeelte, je wordt loom, een beetje slaperig en dus rustig, met nadruk op ontspannen.
Een ander woord voor snoezelen is sensorische stimulatie. Hierbij worden zintuigelijke prikkels aangeboden in een sfeervolle omgeving. Het gaat dus om een activiteit wat de zintuigen prikkelt en een ontspannen werking geeft.
Door deze zintuigen selectief te prikkelen, kunnen mensen hun emoties en gevoelens makkelijker uiten, het bevordert het onderlinge contact.
Voor wie is snoezelen?
Tijdens mijn opleiding voor pedagogisch medewerker leerde ik snoezelen vanuit de psychologie kennen als iets voor kinderen met een verstandelijke handicap of voor ouderen met dementie.
Maar er zijn nog veel meer doelgroepen te noemen die hier een positieve ervaring mee kunnen hebben. Denk aan hoogsensitieve personen en kleuters en peuters die snel overprikkeld zijn door drukte van school.
En wat dacht je van jou en mij? De “gewone” volwassene. Hoe heerlijk is het niet om even een moment alle prikkels van buitenaf weg te hebben, geen beeldscherm, geen piepjes, geen meldingen van je mobiel of email.
Even een echt ontspannen moment om tot rust te komen, te ontprikkelen en te ontspannen. Tegenwoordig zijn er zelfs speeltuinen zoals Hof van Eckberge die een snoezelkamer hebben voor kinderen om te spelen.
Goed dus voor iedereen.
Wat is het effect van snoezelen?
Kinderen met bijvoorbeeld aanpassingsmoeilijkheden kunnen na het snoezelen minder agressief gedrag vertonen. De hartslag en bloeddruk verlaagt en spierspanning vermindert waardoor de ontspanning in het lichaam verhoogt en er meer rust ontstaat van binnenuit.
Bij peuters en kleuters is snoezelen goed voor de hoofdoriëntatie, het oogcontact en het opwekken van algemene interesse. Kinderen leren de zintuigen te gebruiken en krijgen hierdoor ook een hechtere band met de begeleider.
Vaardigheden als waarnemen, concentratie en werk- en leergedrag zullen zichtbaar versterken.
Ouderen met bijvoorbeeld dementie leven veel in een eigen wereld, in zichzelf gekeerd. Het snoezelen stimuleert een beter contact met de omgeving en de realiteit.
Als iemand regelmatig snoezelt, zal hij of zij ook sneller meedoen met andere activiteiten. Depressieve gevoelens zullen hierdoor verminderen en ze reageren minder gespannen en boos op de omgeving.
Quality time voor het hele gezin is heel welkom natuurlijk. Vooral in deze tijd een must om in te plannen.
Als je niet uitkijkt leef je zo langs elkaar dat er nog nauwelijks een gesprek te voeren is. Iedereen kijkt op zijn eigen beeldscherm naar zijn of haar favoriete filmpjes of vlogs en heeft bijna geen oog meer voor anderen, ook binnenshuis.
Snoezelen binnen het gezin zorgt voor een sterkere band onderling, broers en zussen met én zonder beperking komen samen in gesprek. Het samen ontspannen leidt tot een grotere betrokkenheid naar elkaar.
Snoezelmaterialen
Het gaat bij snoezelen dus om de stimulering van de zintuigen; het gehoor, het zicht, de reuk, de tast en de smaak.
Voorbeelden van materialen zijn:
- Zien: Film met rustgevende beelden, bewegende schilderijen, spiegels, verlichting, lavalampen.
- Horen: Rustgevende geluiden of muziek, piano, gitaar, regenmakers.
- Voelen: Schommelen, een warm bad, schuimbad, fleecekussens, zachte plaids.
- Ruiken: Wierook, geurende bloemen, etherische olie met geurtjes.
- Tast: Het voelen van verschillende materialen en vormen. Poppen met verschillende stofjes en lange haren, pluche knuffels, plankjes met uitstekende spijkertjes in verschillende vormen, pittenzakjes, bak met knikkers of zand om met de handen doorheen te gaan.
- Smaak: Proeven van koude en warme hapjes of drankjes. Zoals ijs, fruitstukjes, kaneelstokken, haring. Als het maar een sterke eigen smaak heeft. En wat de persoon lekker vindt natuurlijk.
Snoezelkamers
Inspiratie voor het inrichten van snoezelkamers
Spelletjes en activiteiten voor thuis
Mocht je een paar goede creatieve handen hebben, kun je zelf aan de slag. Met wat spullen die je vast wel ergens in huis hebt liggen zijn ook mooie materialen te maken die je goed kunt inzetten als spelactiviteit.
Met een grote kartonnen doos en een lichtjessnoer van bijvoorbeeld de kerstboom kun je een heerlijke kleine compacte snoezelruimte maken voor je dreumes.
Spelen met led-lichtsnoeren.
Spiegels in verschillende kleuren aan de wand. Natuurlijk kan je hier ook een vervormende lachspiegel voor gebruiken.
Een ballenbad, in dit geval met transparante ballen met onderin een lamp.
Een lavalamp; deze is heel groot maar natuurlijk kan een formaatje kleiner ook. Gecombineerd met een spiegel en een projector.
Je kan natuurlijk ook een ruimte in de woonkamer of slaapkamer gebruiken als snoezelkamer zoals in dit voorbeeld.
Kleine doosjes vullen met huis, tuin en keukenmateriaal die geuren afgeven of bepaalde vormen hebben of juist zacht aanvoelen. Denk aan een doosje knoopjes, of erwten of juist een pluk watten. Keukenkruid met fijne geuren zoals verse munt, of dorre blaadjes uit de tuin. Op de website kun je verder lezen hoe je kind hier mee kan spelen.
Wat is er nu lekkerder dan woelen met je handen en vingers in een bakje rijst. De harde korrels glijden moeiteloos langs je vingers. En als de rijst dan ook nog verschillende kleurtjes heeft is het nóg leuker om mee te spelen. Maak er een leuke mandala van of sorteer de rijst in de juiste kleurbakjes.
Lees ook: Gekleurde rijst of pasta spel
Voor baby’s is deze speelhoepel erg leuk om mee te spelen. Lekker op een matje liggen en ontdekken.
Met je blote voeten op verschillende ondergronden lopen is best een uitdaging, soms is de ondergrond hard, soms zacht, soms glad, of koud en soms een beetje scherp of lekker warm.
Durf jij met je blote voeten overal overheen te lopen? Je kunt dit pad op verschillende manieren maken. Je kunt het pad ook eventueel binnenshuis laten bewandelen als het buiten geen lekker weer is.
Lees ook: Blote voeten pad maken
Met kleine middelen zijn de fijnste plekjes te maken. Zo is er met een klamboe en wat zachte kussens en eventueel nog een leuke lichtsnoer al een fijne snoezelruimte in de kamer te maken om je lekker af te kunnen sluiten van alle drukke prikkels en te ontspannen.
Ook met restmateriaal zoals clipjes van blikjes of flessendoppen of oude cd’s die je niet meer luistert kunnen mooie lampen geknutseld worden, vaak geeft dit een mooi rustgevend licht wat prima werkt in een snoezelruimte.
Het luisteren naar muziek heeft ook een rustgevende werking. Vooral rustige muziek, pianomuziek of gitaar. Klassiek heeft ook een goede werking vaak. Het is ook fijn als kinderen de muziek zelf kunnen maken.
Bij deze vinger- of duimpiano, de kalimba, is het al op zeer jonge leeftijd mogelijk om zelf muziek te maken. Luister naar de fijne, zachte klanken die je zelf maakt.
Speelgoed
Er zijn veel verschillende materialen en speelgoed zo voor handen te koop zowel in fysieke als online winkels.
- Bijvoorbeeld een groot ei wat met LED-verlichting kan oplichten.
- Of een kubus om op te zitten, die ook nog van kleur kan veranderen.
- En deze grappige vingerlichtjes kun je hier ook kopen.
Bij speelgoedwinkel het knuffelkontje kun je ook veel leuke producten krijgen, zoals:
- Deze zandlopers met gekleurde druppels die langzaam naar beneden vallen in een zigzagbeweging.
- Met deze leuke grote bal kun je heerlijk friemelen, kriebelen, gooien en vangen. Het voelt zacht aan door de haren en je kunt hier veel verschillende activiteiten mee uitvoeren.
- Dit schootkussen is verzwaard, wat extra prettig is om op schoot te hebben. Speciaal voor kinderen die het lastig vinden om stil te zitten. Veel verschillende materialen die uitnodigen tot voelen en er kan ook aan een touwtje worden getrokken waardoor het kussen gaat trillen. Een bezigheid waar het kind echt even voor wil blijven zitten.
Ook met een beperkt budget is er genoeg leuks om aan te schaffen of zelf te maken, zoals een lavalamp.
- Denk aan de vele verschillende badbruistabletten en knetterbadschuim die ook in de meeste speelgoedwinkels of warenhuizen bij jou in de buurt te koop zijn.
- Een discobal die de ruimte met verschillende kleuren kan verlichten is ook al snel te halen voor een paar euro.
- Speelzand is volop te verkrijgen en ook in verschillende kleuren.
Misschien zijn ze ook wel te vinden op marktplaats of een andere tweedehands (veiling)site. Het hoeft ook niet altijd per se nieuw uit de winkel gekocht te worden, toch?
Sensopatisch materiaal
- Sensopatisch spel, materialen en speelgoed
- Spelen met badverf
- Spelen met kinetisch zand
- Spelen met klei
- Spelen met koffie
- Spelen met Loose parts materialen
- Spelen met maïzena & polenta
- Spelen met nepsneeuw
- Spelen met oobleck
- Spelen met open einde materialen
- Spelen met gekleurde rijst en pasta
- Spelen met scheerschuim
- Spelen met speelschuim
- Spelen met sneeuw
- Spelen met sneeuw en ijs
- Spelen met spaghetti
- Spelen met thee
- Spelen met waterparels
- Spelen met zand
- Spelen met zandschuim
- Messy play
- 16 Sweet sixteen cadeau ideeën - 21 February 2024
- Sweet sixteen taarten - 7 February 2024
- Touw knutselen - 24 January 2024