We hebben net Sinterklaas achter de rug en komend weekend vieren we Kerstmis. Een maand waarin veel kinderen aardig wat speelgoed zullen ontvangen. De vraag is; is dat eigenlijk wel nodig?
We kennen vast allemaal het beeld van een baby dat een mand vol speelgoed heeft maar liever met de pollepel speelt die ze uit de keukenla hebben weten te vissen, of de veters aan mama’s schoenen, of de kartonnen doos waarin het speelgoed zit. De meeste kinderen hebben vaak nog een enorme fantasie en kunnen die prima gebruiken in het spel.
Wat zijn ‘loose parts’?
Loose parts, oftewel losse onderdelen zijn voorwerpen die kinderen op oneindig veel manieren kunnen gebruiken in hun spel. Door er iets mee te doen, te verplaatsen of te combineren met andere materialen.
De items zijn veelzijdig en kunnen niet slechts voor één functie gebruikt worden zoals een puzzel of een garage. Het is een vorm van “open end”-play waarbij de kinderen zelf hun spel vormgeven.
Al handelend bouwen kinderen op een actieve manier kennis op door te experimenteren. Losse stukjes zetten aan tot divergent denken: kinderen zoeken zelf nieuwe mogelijkheden, spelideeën en oplossingen met het materiaal.
Een mooi voorbeeld van deze vorm van spelen was toen we op de toren stonden van een kasteel en iedereen tussen / over de kantelen heen keek voor het uitzicht en zoonlief zich op de grond met kleine steentjes stortte. Ook als we ergens zijn waar schelpen zijn, zijn ze allebei snel afgeleid.
Wat voor ons een schelpenpad is, is voor hen een onuitputbare bron. Om er lijntjes in te trekken of hoopjes van te maken.
Zelfs als er duidelijk doel is in het spel weten ze zich te vermaken. Door herhaling en het materiaal te ontdekken. Daar kunnen ze echt heel lang mee zoet zijn.
De Loose Parts theory
Er is zelfs een heuse theorie voor deze vorm van spel geformuleerd.
Landschapsarchitect Simon Nicholson (1971) formuleert de theorie als volgt: “De mate van vindingrijkheid, creativiteit en ontdekkingen die een omgeving uitlokt is afhankelijk van het aantal en het soort variabelen in die omgeving.” Deze theorie komt dus ook uit de wereld van de ontwerpers van schoolpleinen en speeltuinen.
Een omgeving met vaste en statische voorwerpen leidt minder creatief spel uit dan wanneer de kinderen de vrijheid krijgen. Denk bijvoorbeeld aan het verschil tussen een buitenspeelplaats met takken, keien, zand en potjes. Een vorm die je steeds vaker tegenkomt in groene schoolpleinen.
Deze zou volgens deze theorie meer speelprikkels bieden dan een speelplaats met een glijbaan en schommel. Losse onderdelen doen het beter dan materialen die één speelwijze suggereren. Zowel buiten als binnen.
Voorbeelden van Loose Parts materialen en speelgoed
Eigenlijk kan je alles zien als loose parts. Of je nu buiten bent in de natuur waar je bijvoorbeeld denkt aan keien, takken, bladeren, zand en helikoptertjes. Of in de keuken de pollepel, snijplank, maatbeker, potjes etc.
Andere voorbeelden zijn plankjes, linten, ringen, wasknijpers, buizen, stof, pallets, ballen, emmers, mandjes, banden, schelpen, kurken, doppen, rietjes, kralen, sateprikkers, schroefjes, zout, klei, satéprikkers, watten, spiegels etc..
Er zijn ook speelgoedmerken die speelgoed maken dat perfect is voor “open end”-play doordat je ze eigenlijk kan zien als loose parts.
Denk bijvoorbeeld aan Grimm’s, Ostheimer, Wobbel maar ook Kapla. De één gebruikt het als dominosteentjes, de ander als constructiemateriaal en dochterlief om er een bedje mee te maken voor haar ‘baby’.
Het mooie is dat het de volgende dag weer voor iets heel anders gebruikt kan worden.
Spelen met open einde materiaal en speelgoed?
Leuk natuurlijk al die theorie, maar hoe doe je het nu in de praktijk. Hoe kan je het nu het beste aanpakken. Nu kan je natuurlijk je kind volledig vrij laten gaan. Dan zal het vanzelf op zoek gaan naar voorwerpen om mee te spelen.
Zoals de kartonnen doos bij het oud papier, een knoop die onder de bank is gerold, een spons uit de keuken, een wc-rol van het toilet etc.
Je kan je kind ook op weg helpen door divers materiaal waarmee gespeeld mag worden aan te bieden. Hierdoor laat je het spel zelf vrij, maar biedt je wel een kader aan die als basis gebruikt kan worden.
Het kind kan beginnen te ontdekken en experimenteren met deze materialen. Vervolgens zal het spel zich al snel uitbreiden. Kinderen blijven tenslotte nooit op dezelfde plek met het spelen ;-)
Let op: Het is belangrijk om je kind zelf te laten spelen en ontdekken. Natuurlijk kan je het vanaf een afstandje in de gaten houden, zeker als er onveilige situaties ontstaan.
Maar zodra de grenzen wegvallen kunnen kinderen echt gaan experimenteren en grenzen verleggen. Als ouder zal je het niet altijd zien of begrijpen maar voor een kind gaat er een wereld open.
Loose parts laboratorium
Hoe leuk is dit loose parts laboratorium; een keukentje met allemaal vakken met diverse materialen om mee te spelen.
Buiten spelen met loose parts
Natuurlijk kan je ook buiten spelen met loose parts! Allemaal natuurlijke materialen en bakjes waar mee gebouwd en gespeeld kan worden.
Speeltray
In deze houten bak zitten allemaal materialen waar je kind mee kan spelen; zowel houten materialen, kralen als natuurlijke materialen.
Winkeltje met loose parts
Een winkeltje met bakken met loose parts en diverse elementen die gelijk uitdagen voor wiskundige begrippen zoals de weegschaal, maar ook een meterlat en schepjes waarmee je volume kan afmeten.
Grapat
Het speelgoed van Grapat (hier) is heel favoriet als het gaat om loose parts.
Letterbakken
Deze loose parts worden bewaard in meerdere letterbakken, gelijk ook wat extra inspiratie voor welke materialen.
Mandala’s
Op tafel staan verschillende bakjes met inhoud voor kinderen om mee te spelen. Op deze ronde onderzetters kunnen ze dan mooie mandala’s leggen.
Nog een voorbeeld van mandala’s met grapat onderdelen.
Loose parts klei
Loose parts is ook erg leuk in combinatie met klei of bijvoorbeeld zoutdeeg. Om er in te drukken, een wereld te maken of afdrukken te maken.
Gezichten maken
Met loose parts kan je ook kunst maken zoals deze gezichtjes met sateprikkers, elastiekjes, touwtjes, veters, diamantjes.
Small world play
Met allemaal losse onderdelen wordt er een wereld nagebouwd waar kinderen uitgenodigd worden om hun fantasie te gebruiken en verder mee te spelen.
Met een spiegel
Nog een extra element om te spelen met loose parts is een spiegel.
Spelend leren
Door cijfers te introduceren bij spel kan je peuters en kleuters gelijk laten oefenen met hoeveelheden en cijferbegrip kweken.
Light table
Ook leuk is om de materialen neer te leggen op een light table.
Waarom spelen met loose parts?
- Loose parts kunnen gebruikt worden op iedere door het kind gewenste manier.
- Loose parts stimuleren de creativiteit en inbeeldingsvermogen.
- Loose parts ontwikkelen meer vaardigheden dan het meeste plastic speelgoed.
- Loose parts kunnen op vele verschillende manieren gebruikt worden.
- Loose parts stimuleert het ontwikkelingsgericht denken.
- Loose parts kan gecombineerd worden met diverse andere materialen.
- Loose parts bevordert “open end”-play en leren.
- Loose parts is eigenlijk heel betaalbaar.
- Veel kinderen zullen loose parts verkiezen boven hun eigen speelgoed. Alles wat anders is is interessanter.
Mijn kind kan niet zelf spelen
Wel een kanttekening; niet ieder kind zal even snel weten hoe of wat. Soms kan je het helpen door hier gewoon de tijd voor te bieden. Even geen afleiding of andere suggesties geven, maar gewoon afwachten op wat er gaat gebeuren.
Naar mate je kind ouder wordt zal het al snel aangewend zijn om iets met een duidelijk doel te doen. Mocht dat niet helpen, kan je natuurlijk altijd het materiaal introduceren en een aantal voorbeelden geven van wat je ermee kan doen, vervolgens samen met het kind te experimenteren en vervolgens vanaf een afstandje te observeren.
Maar wel aanwezig blijven zodat je kind het gevoel krijgt dat het ‘goed’ is en vertrouwen krijgt om verder te ontdekken.
Sensopatisch materiaal
- Sensopatisch spel, materialen en speelgoed
- Spelen met badverf
- Spelen met kinetisch zand
- Spelen met klei
- Spelen met koffie
- Spelen met Loose parts materialen
- Spelen met maïzena & polenta
- Spelen met nepsneeuw
- Spelen met oobleck
- Spelen met open einde materialen
- Spelen met gekleurde rijst en pasta
- Spelen met scheerschuim
- Spelen met speelschuim
- Spelen met sneeuw
- Spelen met sneeuw en ijs
- Spelen met spaghetti
- Spelen met thee
- Spelen met waterparels
- Spelen met zand
- Spelen met zandschuim
- Messy play
- Pizza kersthapjes voor kerstontbijt of kerstdiner - 2 December 2024
- Dickens festivals en evenementen Nederland - 1 December 2024
- Herfsttafel decoratie - 29 November 2024
Op de school van de kinderen werken ze nu ook met loose parts, vooral bij de kleuters. Ik vind dit super! En ik kan deze manier van spelen alleen maar toejuichen!