Skip to Content

Non-binair; geslacht in paspoort & correct gebruik voornaamwoorden

Non-binair; geslacht in paspoort & correct gebruik voornaamwoorden

Identiteit is een fascinerend en complex aspect van het menselijk bestaan, dat verder gaat dan traditionele gendernormen. In dit artikel richten we ons op twee cruciale aspecten van identiteit: het gebruik van voornaamwoorden en de opkomst van non-binaire vermeldingen in het identiteitsbewijs. Echter roept dit ook nog steeds vragen op en weet niet iedereen hoe hiermee om te gaan of hoe of wat.

Wat is non-binair?

Non-binaire mensen ontsnappen aan de conventionele man-vrouw tweedeling, identificerend als beide, geen van beide, of fluctuerend tussen beide. Het is belangrijk op te merken dat non-binaire identiteit niet beperkt is tot transgender personen; het omvat ook degenen die bij geboorte niet duidelijk als man of vrouw worden gelabeld, zoals intersekse personen.

Welke non-binaire voornaamwoorden gebruik je?

Het gebruik van pronouns, of voornaamwoorden, is niet beperkt tot een specifieke groep; het is een universeel aspect van menselijke communicatie. Iedereen heeft voorkeuren voor voornaamwoorden, en deze kunnen variëren.

Pronouns zijn niet langer beperkt tot de klassieke ‘hij’ of ‘zij’. In 2016 organiseerde Transgender Netwerk Nederland een verkiezing voor non-binaire persoonlijke voornaamwoorden, resulterend in de keuze voor “hen/hun” en “die/diens”. Deze voornaamwoorden geven non-binaire individuen de ruimte om hun identiteit op een authentieke manier uit te drukken. Het gebruik van ‘diens’, oorspronkelijk bedoeld voor mannelijke personen, evolueert nu tot een sekseneutrale vorm, passend bij de diversiteit van genderidentiteiten.

Daarnaast zijn er genderneutrale pronouns zoals ‘die/diens’ en ‘hen/hun’, evenals neopronouns zoals ‘xij’, ‘fij’, en ‘ey’.

Het is van belangrijk om respectvol om te gaan met iemands gekozen pronouns, omdat deze een directe weerspiegeling zijn van hun identiteit. Het doorbreken van de automatische neiging om iemand op basis van uiterlijke kenmerken in een bepaalde categorie te plaatsen, bevordert een inclusievere samenleving.

Het is een misvatting om te denken dat uiterlijke kenmerken de pronouns van een persoon bepalen. Terwijl cisgender individuen vaak automatisch geassocieerd worden met traditionele voornaamwoorden, geldt dit niet voor iedereen.

Voor transgender personen en degenen buiten de binaire genderindeling is het correct gebruik van pronouns een teken van respect. Het laat zien dat hun identiteit serieus wordt genomen en erkend, wat bijdraagt aan hun gevoel van zelfacceptatie en inclusie.

De uitdaging van genderneutrale voornaamwoorden

De introductie van genderneutrale voornaamwoorden markeert een nieuw tijdperk in de evolutie van taal. Het vergt enige aanpassing en begrip van de samenleving. Het is begrijpelijk dat mensen, die gewend zijn aan het traditionele ‘hij’ of ‘zij’, zich moeten aanpassen aan deze verandering. Fouten maken is menselijk, maar het belangrijkste is een open houding, bereidheid om te leren, en respect voor feedback.

Een interessante benadering om te wennen aan genderneutrale pronouns is het normaliseren van het delen van eigen pronouns. Cisgender individuen (mannen en vrouwen) kunnen ook actief bijdragen aan het doorbreken van stereotypen door hun pronouns te delen, bijvoorbeeld door dit te vermelden in de handtekening van je e-mail, waarmee je het ook normaliseert voor mensen die er anders over denken om dit aan te geven.

Non-binaire vermelding in paspoort

Een andere belangrijke stap naar inclusiviteit is de mogelijkheid van non-binaire vermeldingen in paspoorten. Historisch gezien gebaseerd op een strikt binaire gendersysteem, heeft juridische strijd geleid tot veranderingen. Dit geeft non-binaire individuen de kans om, sinds 2018 ook in Nederland, hun officiële documenten in overeenstemming te brengen met hun identiteit. In plaats van een M of V wordt er een X vermeld in het identiteitsbewijs.

Helaas is het momenteel nog wel noodzakelijk om daarvoor eerst een rechtzaak aan te spannen op eigen kosten voordat je dit bij de gemeente kan laten aanpassen. Voorheen was een verklaring van een deskundige (een therapeut of psychiater) nodig om genderdysforie vast te stellen, maar deze drempel is al verwijderd. In de toekomst zou het, na een rechterlijke uitspraak, ook mogelijk moeten zijn om zonder een rechtszaak je paspoort te kunnen aanpassen.

Hoewel de verschuiving naar inclusie en erkenning positief is, brengt het ook uitdagingen met zich mee. Sommige landen kunnen terughoudend zijn in het accepteren van non-binaire vermeldingen in paspoorten, wat kan leiden tot complexe situaties bij internationale reizen. Het is belangrijk om deze uitdagingen serieus te nemen en te streven naar wereldwijde acceptatie van diverse genderidentiteiten.

Voor sommige mensen kan het als een overwinning voelen als dit ‘eindelijk’ vermeld wordt in het paspoort. Vaak is hier een lange weg aan vooraf gegaan. Daarom kan het een leuk idee zijn om het te vieren; en dan niet met roze of blauwe muisjes zoals tijdens de bevalling of als het geslacht bekend is, maar met gestampte muisjes of een andere kleur.

In de complexe mozaïek van menselijke identiteit spelen voornaamwoorden en non-binaire vermeldingen in paspoorten een cruciale rol. Het begrip, respect en acceptatie van diverse genderidentiteiten dragen bij aan een inclusieve samenleving. Hoewel er uitdagingen zijn, tonen juridische overwinningen en veranderende taalpatronen een veelbelovende weg naar een toekomst waarin iedereen, ongeacht hun identiteit, volledig erkend en gerespecteerd wordt.

Linda van Aken