Skip to Content

Zeevonk Nederland; wat is het, wanneer en waar?

Zeevonk Nederland; wat is het, wanneer en waar?

Echt een actiepunt voor op de bucketlist van je kids! En op die van jezelf natuurlijk! Zeevonk is een prachtig magisch verschijnsel op het strand. Een sprookjesachtig felblauw licht dat over de golven danst. Als het pikdonker is en de omstandigheden perfect zijn, dan heb je kans dat je langs de kust zeevonk kunt zien. Als je zeevonk wilt spotten, zorg er dan voor dat je lid bent van een alertgroep, want zeevonk laat zich niet zo makkelijk voorspellen!

Wat is zeevonk?

De Latijnse naam voor zeevonk is Noctiluca scintillans, wat ‘flitsend nachtlichtje’ betekent. Het is een eencellige alg. Je zou dan zeggen dat hij onder de planten zou vallen, maar zeevonk heeft geen bladgroen waardoor hij niet, zoals planten, voedsel kan maken door middel van zonlicht. Daarentegen heeft hij wel dierlijke kenmerken zoals het eten van plankton, kleine schelpjes en visseneitjes. Zo’n etend plantje wordt ‘heterotroof’ genoemd. Wetenschappers zijn er daarom nog niet helemaal over uit of deze alg nou bij de planten of bij de dieren hoort.

De zeevonkalg is ongeveer 0,5 tot 1 millimeter groot, wat vrij groot is voor een alg. Hij ziet er een beetje uit als een ballon met een klein staartje. Maar ondanks dat hij een staart heeft kan hij zich daarmee niet voortbewegen. Hij verplaatst zich door middel van het water.
De alg is heel licht, lichter dan water, waardoor hij op het water blijft drijven. Doordat hij soms door de stroming onder water wordt getrokken en vanaf daar weer naar boven drijft, kan hij tijdens het omhoog drijven zijn voedsel vangen. Zijn staart heeft een plaklaagje waar dit aan blijft hangen.

Bioluminescentie

De zeevonkalg wordt opgegeten door onder andere garnalen. Om zijn vijanden af te schrikken produceert hij licht. Dit licht is het resultaat van een chemisch proces, genaamd bioluminescentie. Het pigment luciferine wordt geoxideerd onder invloed van het enzym luciferase. Hierbij wordt zuurstof afgebroken en komt heel veel energie vrij wat wordt omgezet in licht.

De vijand wordt niet alleen verblind door het licht, maar het licht trekt ook grotere roofdieren aan. De alg hoopt dat op deze manier de grotere roofdieren zijn vijanden (de kleinere roofdieren) opeet.

Zodra zeevonk in beweging wordt gezet of wordt aangeraakt door een vijand treedt dit proces van bioluminescentie in werking. Daarom kun je zeevonk het beste zien in water dat beweegt, zoals bij omslaande golven of door er doorheen te lopen.

Er zijn ook dieren die bioluminescentie gebruiken, zoals bepaalde soorten kwallen, de hengelvis en vuurvliegjes.

Wanneer heb je de beste kans om zeevonk te spotten?

Helaas is zeevonk niet te voorspellen. Het komt spontaan op en verdwijnt ook weer vanzelf. Dus wanneer, waar en hoe lang je zeevonk kunt zien is lastig te zeggen. Zodra de wind ook maar iets draait of de golven toenemen, trekt zeevonk zich alweer terug naar dieper gelegen wateren. Maar er zijn wel dingen waar je op kunt letten.

Om het water op te laten lichten moet er een hoge concentratie zeevonk aanwezig zijn in het water. De alg moet zich snel vermeerderen om dit te bereiken. Dit gaat het snelst als het water lekker warm is, de zon volop schijnt en er weinig beweging in het water zit.
Daarom heb je de meeste kans om zeevonk te spotten wanneer een aantal warme en zonnige dagen elkaar opvolgen. Als er daarnaast ook nog weinig wind staat, dan zijn de omstandigheden het meest ideaal.

Andere dingen waar je rekening mee moet houden:

  • De beste tijd van het jaar om zeevonk te spotten is van april t/m september, met een piek rond juni en juli.
  • Zeevonk is al te zien bij temperaturen tussen de 20 en 25 graden, maar warmer mag ook!
  • Het moet zo donker mogelijk zijn, elk lichtje of zelfs de maan kan ervoor zorgen dat je het niet goed kunt zien. Het beste kun je een half uur na zonsondergang gaan kijken.
  • Een kalme zee met weinig golven is het beste.
  • Plekken met veel kans om zeevonk te spotten
  • Met een beetje geluk kun je zeevonk langs de hele kustlijn spotten. Maar het verschijnsel komt het meest voor in het Waddengebied, de Maasvlakte en de Oosterschelde. Het best kun je kijken bij plekken waar het water overdag het snelst opwarmt en waar de minste beweging is. Dus ook in haventjes, ondiepe poelen dichtbij zee of bij sluizen heb je kans om zeevonk te zien.

Zeevonkalert

Omdat het nooit goed te voorspellen is wanneer en waar zeevonk zal ontstaan is het een goed idee om lid te worden van een alertgroep als je zeevonk wilt spotten. Op Facebook kun je via deze groep hier op de hoogte gehouden worden van de meest recente waarnemingen van zeevonk in Nederland. Ook zijn er op Facebook meerdere lokale alertgroepen waar je alleen meldingen ontvangt uit bepaalde regio’s. Via Twitter kun je ook op de hoogte gehouden worden van de meldingen, de link naar de twitterpagina vind je hier.

Hoe lang zeevonk aanhoudt is ook niet te voorspellen, dus zodra de melding binnenkomt moet je zo snel mogelijk zorgen dat je die kant op racet. Houd dus je fototoestel en telefoon in de buurt, want het is echt de moeite waard om dit te aanschouwen!

Als je zeevonk spot deel het dan zelf ook in de alertgroepen, zodat meer mensen kunnen genieten van dit wonder van de natuur.

Gevaarlijk?

Soms wordt er overdag in de zee een oranje-rode vlek gespot. Dit is ook een vorm van zeevonk. Het is zeevonk dat massaal tot bloei is gekomen. Als zeevonk oranje-rood gekleurd is, geeft hij ’s avonds geen licht meer, maar kan wel veel ammoniak bevatten. Dit kan leiden tot irritatie van de huid en de luchtwegen. Je kunt hier wel in zwemmen. Maar zorg er wel voor dat je jezelf goed afspoelt met zoet water als je in contact bent geweest met deze vorm van zeevonk, om irritaties te voorkomen.

Micropia

Bij Museum Micropia kun je het hele jaar door zeevonk bekijken. Dit museum richt zich op micro-organismen zoals schimmels, gisten, bacteriën, virussen, microdiertjes en ook op (micro)algen zoals de zeevonk! Micropia is onderdeel van Artis. Je kunt daarom ook een combiticket boeken, zodat je het museum en dierentuin Artis beiden kunt bezoeken.

Meer informatie vind je hier.

Tessa

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.