Skip to Content

Vocht vasthouden aan begin of einde zwangerschap

Vocht vasthouden aan begin of einde zwangerschap

Mijn uitgerekende datum was 7 mei. Mooi, dacht ik: hoef ik niet hoogzwanger de zomer door. Tot het vorig jaar in april opeens heel erg warm werd. Het was genieten, maar ik zwol in twee dagen helemaal op. Hoe kan dat? En vooral: wat kun je eraan doen?

Vocht vasthouden tijdens zwangerschap

Naast vochtverlies kan je ook vocht vasthouden, dit komt natuurlijk ook bij niet-zwangere mensen voor. Toch heeft de reden waarom het gebeurt tijdens de zwangerschap een heel andere oorzaak.

Vocht vasthouden wordt ook wel oedeem genoemd en komt bij bijna 8 op de 10 zwangerschappen voor! Hoe verder je in de zwangerschap komt, hoe meer kans je maakt op oedeem.

Of je vocht vasthoudt is niet moeilijk om te herkennen. Vaak zie je zo al dat je hier en daar een beetje opgezwollen bent. Heb je een vermoeden, dan kun je het ook checken door even op de plek waar je het vermoedt met een vinger in je huid te duwen.

Bij vochtophoping zal je dan even een kuiltje blijven zien nadat jij je vinger weer weggehaald hebt.

In verreweg de meeste gevallen is oedeem geen reden tot paniek. Het zal ook na je zwangerschap weer gewoon afnemen. Het kan echter ook veroorzaakt worden door zwangerschapsvergiftiging.

Meestal gaat dat gepaard met een verhoogde bloeddruk. Uiteraard is dit wel heel serieus en dan moet je direct hulp inroepen van de arts of verloskundige. Heel soms zal het risico op een trombosebeen verhoogd zijn. Vertrouw je het dus niet, direct bellen!

Warmte kan de opzwelling nog groter maken. Maar ook te weinig doen geeft het vocht veel meer kans om op te hopen.

Oorzaken vocht vasthouden

Tijdens een zwangerschap vocht vasthouden kan door verschillende oorzaken komen. Zo zal de baarmoeder groeien en daardoor meer druk gaan uitoefenen op je bekken. Dit kan leiden tot vermindering van de toevoer van bloed vanuit je benen naar je hart.

Daarnaast krijg je tijdens je zwangerschap meer bloed in je lijf, waardoor de druk op je benen toeneemt. Een heel andere reden is het dunner worden van de wanden van de bloedvaten. Hierdoor loopt er makkelijker vocht het weefsel in.

Oedeem kan op meerdere plekken voorkomen. Benen en voeten zijn hierin heel bekend. Maar ook armen, handen en het gezicht kunnen (een beetje) opgezwollen zijn.

Omdat benen natuurlijk de pech hebben om onderaan je lijf te zitten, zorgt de zwaartekracht ervoor dat het meeste vocht daarheen wil…

Waarom houd je vocht vast tijdens de zwangerschap?

Normaal gesproken is er een normale balans van vocht wat in je lichaam komt en er weer uitgaat. Niets aan de hand: je vingers worden niet dikker, je enkels voelen normaal en ook je gezicht ziet er normaal uit.

Er zijn verschillende oorzaken waardoor die vochtregulatie in de war kan gaan, waardoor je te veel vocht blijft vasthouden.

  • Warmte. Als het erg warm is, zetten je bloedvaten uit. Daardoor wordt het oppervlak van je bloedvaten groter. Beetje gekke vergelijking, maar wel duidelijk: Denk maar aan een sok, als je die aantrekt is hij ook opeens veel groter. Zo werkt het ook met je bloedvaten. Je bloedvaten geven altijd wat vocht af. Maar doordat het oppervlak door de warmte groter is, geven ze meer vocht af dan anders. In je hoofd, buik, bovenarmen en bovenbenen is dat niet zo’n probleem, je lichaam drijft dat vocht vanzelf weer af. Het is alleen erg lastig voor je lichaam om ‘gelekt’ vocht uit de uiteinden van je lichaam weg te halen, omdat het vocht dan omhoog gestuwd moet worden. Aan het einde van de dag heb je altijd wat meer vocht in je handen en voeten, maar dit merk je nauwlijks en het wordt tijdens je slaap opgeruimd. Als er opeens extra vocht is wat zich ophoopt, kan je lichaam het even niet meer aan en merk je het wel: je handen en voeten worden dik. Dit merk je doordat ringen knellen en schoenen niet fijn meer zitten.
  • Te weinig rust. Rust is daarom belangrijk voor dat opruimproces. Als je te weinig rust neemt, wordt dat opruimproces verstoord. Het helpt al als je ‘s middags een kwartiertje op de bank ligt, met je benen op een kussentje. Je geeft je lichaam dan even de tijd om het vanbinnen op orde te brengen. Maar dat kan natuurlijk niet elke dag. Heb je een erg drukke dag, houd er dan rekening mee dat je last kunt krijgen van vocht vasthouden. Trek dan niet te strakke schoenen aan, of laat je ring thuis. Daarom zeggen ze ook altijd tegen een bruid dat ze haar schoenen niet uit moet doen halverwege: grote kans dat je ze nooit meer goed aankrijgt na al dat staan!
  • Zwangerschap. Tsja, uiteraard… Tijdens een zwangerschap is je lichaam hard aan het werk en komt het niet altijd overal aan toe. Vocht opruimen is belangrijk, maar niet van levensbelang. Daarnaast is het lichaam druk met al dat extra bloed, bouwstoffen brengen naar de placenta, etc.
  • Combinatie van factoren. Stel je voor: je bent zwanger, het is warm én je hebt een drukke dag. Hét succesnummer voor vocht vast houden… Wat kun je dan doen?

Wat kun je ertegen doen?

Helemaal voorkomen zal je waarschijnlijk niet lukken, want er zitten nu eenmaal factoren bij die simpelweg bij een zwangerschap thuishoren. Je baarmoeder zal immers moeten groeien…

Maar er zijn wel dingen die je kan doen om het leed een beetje te verzachten.

  • Probeer hitte/te veel warmte te voorkomen. Ga niet in de volle zon zitten, bijvoorbeeld, maar zoek de schaduw op.
  • Geef je benen af en toe een lekker koel waterbadje.
  • Zit regelmatig met je benen even omhoog.
  • Slaap met een kussen onder je benen, of als dat kan, kun je ook het voeteneind van je bed omhoog zetten.
  • Door beweging activeer jij je bloedsomloop, waardoor het vocht beter afgevoerd kan worden.
  • Massage van de aangedane ledematen helpt ook. Masseer dan richting je romp.
  • Klinkt wat raar, maar drink juist veel vocht zoals water of thee. Klinkt misschien heel tegenstrijdig, maar het achterliggende idee is dat je dan meer plast en zo meer vocht afscheidt.
  • Zout houdt vocht vast! Nu is zout eten toch al geen aanrader, maar let er nu dus extra op.
  • Bij vochtophoping in de benen kunnen steunkousen of compressiekousen ook helpen.
  • Vocht in je armen/handen: polsbeschermers zouden kunnen helpen tijdens je slaap om zo de zenuwen minder snel te belasten.
  • Fietsen is fijner voor je benen dan lopen. Bij lopen zet je namelijk meer druk op je voeten.
  • Draag geen strakke schoenen.
  • Bepaalde groente en fruit zouden vochtafdrijvend zijn. Hierin worden o.a. ananas, citroen, bleekselderij en asperges genoemd. Wetenschappelijk is dit nog niet bewezen, maar dat wil natuurlijk nog niet zeggen dat het niet werkt. Nu zijn groente en fruit natuurlijk sowieso goed om te eten, dus prima om uit te proberen…

Wat te doen bij vocht vasthouden

Gelukkig zijn er een aantal huis-tuin-en-keukentips tegen vocht vasthouden:

Veel drinken

Dat klinkt tegenstrijdig, je houdt vocht vast en dan moet je ook nog eens drinken. Maar het is logischer dan je denkt: je nieren helpen om vocht af te drijven. Maar… als je weinig drinkt, worden je nieren ‘lui’. Ze hoeven niet zo veel te doen.

Als je veel drinkt, gaan je nieren hard aan het werk en wordt ook het vocht in je lichaam aangepakt. Dat vocht wordt immers ook naar je nieren gestuurd. J

e kunt het je voorstellen als een rad: zo’n ding is moeilijk aan te zwengelen, maar als je hem eenmaal draaiend hebt, blijft hij gaan.

Zo is het met je nieren ook: zorg dat ze aan het werk blijven! Je kunt hiervoor het beste water of thee drinken. Vind je dat een beetje saai?

Pers dan eens een citroen uit en meng het met een liter water. Lekker fris en citroen drijft ook vocht af! Drink het wel met een rietje, anders gaat het glazuur van je tanden eraan.

Voetjes omhoog

Als je vocht vasthoudt, is dit vooral in je armen en benen. Je lichaam moet het vocht namelijk omhoog stuwen en dat is tegen de zwaartekracht in. Gelukkig kun je de zwaartekracht wel een handje helpen.

Het helpt al als je elke dag een kwartier tot een halfuur met de voetjes omhoog op de bank of op bed ligt. Je armen liggen dan horizontaal en je benen iets omhoog, zo ‘stroomt’ het vocht langzaam terug.

Tip: pak er een boek of magazine bij en lees het terwijl je op je rug ligt, houd je ook je armen een beetje omhoog bij het lezen!

Minder zout

Zout zorgt ervoor dat je juist vocht vasthoudt. Minder zout eten is dus geen manier om vocht af te drijven, maar wel om te voorkomen dat je (nog meer) vocht vasthoudt. Zout zit veel in sauzen en kant-en-klaarmaaltijden.

Kook je aardappels en groenten met zout? Daar kun je makkelijk mee stoppen. Het is een week wennen, maar daarna merk je het verschil niet meer op. De groenten proeven puurder omdat je de smaak niet ‘dood’ maakt met zout. Aardappels kunnen een beetje saai proeven…

Tip: kook ze in water en gooi een takje verse kruiden bij het water, vooral rozemarijn is hier thuis een succesformule. Af en toe roeren en je hebt echt een fijne smaak aan de aardappel (én je huis ruikt restaurantachtig!).

Twijfel je of je te veel zout binnen krijgt? Dan kun je een week lang bijhouden wat je eet en drinkt in de Eet Meter-app van het Voedingscentrum.

Je krijgt dan een gemiddelde van hoeveel zout je binnen kreeg en of dit te veel, gemiddeld of te weinig is.

Bewegen en rust

Een beetje verwarrend… Net zeg ik dat je vocht vast kunt houden als je de hele dag in de weer bent en je rust moet nemen, nu zeg ik juist dat bewegen helpt om vocht af te drijven…

Het is allebei waar: rust nemen betekent dat je lichaam de tijd krijgt om vocht op te ruimen. En bewegen betekent dat je doorbloeding goed is, wat goed is voor het vocht afdrijven. Zo zie je: alles met mate.

Door lang staan houd je bijvoorbeeld snel vocht vast, door op de bank te liggen drijf je vocht af. Door heel veel te sporten houd je vocht vast, je lichaam heeft geen tijd om het op te ruimen.

Door gemiddeld te sporten en/of te wandelen en fietsen drijf je juist weer vocht af. Afwisseling tussen rust (op de bank of op bed) en gemiddelde beweging werkt het beste.

Massages

Het vocht hoopt zich op in ledematen, omdat het moeilijk is voor het lichaam om het vocht daar op te ruimen. Het kan helpen om je ledematen te laten masseren.

Het is belangrijk dat het masseren van onder naar boven gaat, zo stuw je het vocht als het ware naar boven. Je kunt zo niet alles weg krijgen, maar het kan wel de vervelende spanning verminderen.

Steunkousen

Steunkousen kunnen ook een goede oplossing zijn. Steunkousen zitten stevig om je been heen, waardoor er simpelweg geen ruimte is om vocht vast te houden. Ook hierdoor wordt het vocht naar boven gestuwd.

Daarnaast bevordert het de doorbloeding, wat ook weer vochtafdrijvend werkt. Het is wel belangrijk dat de steunkousen niet té strak zitten, want dan knelt het de boel af.

Wisselbaden

Door warm en koud met elkaar af te wisselen, stimuleer je de bloedsomloop. Het kan al helpen door niet te warm te douchen, en/of door je benen na het douchen met koud water af te spoelen (dat is een offer, ik weet het…).

Ben je zwanger en is het erg warm buiten? Maak dan een handdoek nat en leg ze om je benen heen, het liefst terwijl je benen op een krukje of iets dergelijks liggen. Een koude washand op de binnenkant van je polsen werkt ook.

Vochtafdrijvende voeding

Er zijn ook een aantal voedingsmiddelen die vochtafdrijvend werken. Hier volgt een (boodschappen)lijstje:

  • Groene en zwarte thee;
  • Citroen(sap);
  • Water en gewone thee (maar geen kruidenthee, zoals rooibos);
  • Komkommer;
  • Bleekselderij;
  • Asperges;
  • Alles waar veel vocht in zit;
  • Alles waar eiwit of vitamine B1 in zit (heb je hier te weinig van, dan houdt je lichaam vocht vast).

Enige nadeel van dit alles… Je gaat plassen als een reiger. Alsof je dat al niet doet als je zwanger bent…

Ik wist op een gegeven moment alle McDonald’s te vinden langs de snelweg. Laat het je toch niet tegenhouden, want dikke handen en enkels is ook geen pretje.

Aardappelmaskertje

Ik vond het er altijd nogal grappig uitzien: van die schijfjes komkommer op je ogen. Maar het is dus niet zomaar iets, plakjes komkommer en aardappel drijven echt vocht af.

Schil dus een aardappel in plakjes, leg ze op je handen en voeten, en zorg dat je een halfuurtje niet beweegt. Fotootje voor het in het plakboek kan natuurlijk geen kwaad!

Vermijd warmte

Die is tamelijk logisch: als je vocht vasthoudt door warmte, is die warmte vermijden natuurlijk verstandig. Zorg dat je in de zomer op de warmste momenten op de dag binnen blijft, of zorg ervoor dat je in de schaduw bent.

Echte schaduw, bijvoorbeeld van een huis of boom, is beter dan schaduw door een parasol. Een parasol houdt de zonnestralen wel tegen, maar de warmte van die zonnestralen niet.

Nog wat tips

Vocht vasthouden op zich kan dus geen kwaad (zolang je dus geen andere klachten hebt), maar denk wel na over dingen die zo vast komen te zitten en wel een gevaar kunnen opleveren.

Ringen kun je dan ook beter zo snel mogelijk afdoen om te voorkomen dat dat niet meer lukt.

  • Afknellen is immers niet wat je wilt.
  • Op je linkerzij slapen is ook een aanrader. Zo is de bloedtoevoer naar je baby beter, maar ook jouw vocht wordt zo beter afgevoerd.
  • Koud afspoelen van je ledematen kan ook helpen.
  • Werk je waarbij je veel staat of lang stilzit? Doe tussendoor oefeningen om de bloedsomloop te stimuleren. Draai bijvoorbeeld rondjes met je voeten, beide kanten op. Of kijk eens of je bij een zittend beroep zo af en toe je benen even hoog kan leggen.

Wanneer is vocht vasthouden over?

In de laatste twee weken van mijn zwangerschap zwol ik dus in één keer op. Ik kon alleen nog maar mijn teenslippers aan, en het was gewoon geen gezicht. Mijn trouwring had ik aan een ketting om mijn nek gedaan.

En mijn gezicht… naja, ik had er nog nooit zo welvarend uitgezien. Na je bevalling is dat vocht natuurlijk niet meteen verdwenen. Gelukkig is het met een week meestal wel weg.

Na 4 dagen had ik het nog steeds en toen begon ik het wel irritant te vinden. Mijn voet prikte gewoon door de zwelling. Op de 5e of 6e dag was het vocht opeens verdwenen. Ik had ‘koud’ gedoucht en daarna een nacht lang geslapen. T

oen ik opstond en in die spiegel keek zag ik opeens mezelf weer!

Last van heel veel vocht vasthouden?

Heb je extreem last van vocht vasthouden, overleg dan met de huisarts of verloskundige wat je kan doen!

Had jij veel last van vocht vasthouden tijdens de zwangerschap?

Vocht vasthouden aan begin of einde zwangerschap - Mamaliefde

Omschrijving van de afbeelding

Martine Pieters-de Wit