Verwaarlozing van kinderen valt onder kindermishandeling en is ontzettend schadelijk voor het kind. De gevolgen zijn immens en draagt het kind de rest van zijn leven met zich mee. Het komt vaker voor dan je denkt, gemiddeld zit in elke klas 1 kind dat slachtoffer is van verwaarlozing of een andere vorm van kindermishandeling.
De meeste signalen zijn vaak minder duidelijk dan vieze, kapotte kleding. Maar hoe herken je dan dat een kind verwaarloosd wordt? Wat valt precies onder verwaarlozing? En wat moet je doen als je verwaarlozing vermoedt?
Soorten verwaarlozing
Lichamelijke verwaarlozing
Er is sprake van lichamelijke verwaarlozing als het kind niet de zorg en verzorging krijgt die het nodig heeft.
Denk bijvoorbeeld aan slechte voeding, geen plek om te slapen, vieze leefomgeving, kapotte kleding, slechte lichamelijke hygiëne, te weinig kleding aan bij kou, geen medische zorg, luier niet op tijd verschonen of gebrekkig toezicht waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan.
Ieder kind heeft recht op liefde, aandacht en geborgenheid. Als een ouder het op deze punten regelmatig laat afweten valt dat onder emotionele verwaarlozing.
Je kunt hierbij denken aan het kind niet knuffelen of troosten, het kind negeren als het om aandacht vraagt, het kind weghouden van de buitenwereld, niet met het kind spelen of niet luisteren als het kind wat vertelt. Hieronder vallen ook kinderen die worden blootgesteld aan geweld, bijvoorbeeld tussen 2 ouders.
Lees ook: Kind troosten; wat te doen als je kind verdrietig of overstuur is
Gevolgen van verwaarlozing
Door een kind lichamelijk te verwaarlozen kan het allerlei aandoeningen oplopen. Denk bijvoorbeeld aan een blijvend slecht gebit, vaker ziek zijn, het hebben van vlooien of luizen of eczeem.
Daarnaast zal het kind waarschijnlijk niet al te best ruiken, waardoor mensen het kind op afstand gaan houden en andere kinderen het kind kunnen gaan pesten.
Emotionele verwaarlozing remt de ontwikkeling van kinderen, hierdoor kunnen ze een achterstand oplopen in de emotionele ontwikkeling, groei, spraak, taalgebruik, motoriek en het intellectuele vermogen.
Schade aan de emotionele ontwikkeling kan uitmonden tot gedragsproblemen op latere leeftijd. Hierdoor kan het kind last krijgen van verslaving, crimineel gedrag of psychische problemen.
Doordat het kind de schuld van de acties van zijn ouders of verzorgers bij zichzelf zoekt, krijgt het een verkeerd en negatief zelfbeeld. Soms reageert een kind zich af door buitenshuis opstandig te zijn of zich juist helemaal terug te trekken.
Ook heeft verwaarlozing grote gevolgen voor de relaties dat het kind aangaat met anderen. Hij zal een verkeerd beeld hebben van hoe je met elkaar om hoort te gaan en dit kan voor veel spanningen zorgen in het contact met anderen. Vaak heeft het kind moeite om anderen te vertrouwen.
Al deze gevolgen hebben niet alleen impact op de kindertijd, maar werken in de meeste gevallen door in het hele verdere leven van het kind.
Wat zijn de signalen van verwaarlozing?
Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op verwaarlozing, zowel bij het kind als bij de volwassene. Hieronder vind je signalen waar je op kunt letten. Bedenk je wel goed dat deze signalen niet perse hoeven te wijzen op verwaarlozing, dit zou ook een andere reden kunnen hebben.
Daarnaast is elke situatie anders en reageert ook elk kind anders.
Twijfel je? Ga dan in gesprek met het kind of de volwassene en vraag hoe het eigenlijk gaat met degene. Doe dit alleen als je hier zelf achter staat en het veilig voor jou is.
Signalen bij het kind:
- Heeft vaak hoofdpijn, buikpijn of valt flauw
- Komt aan in gewicht of valt juist erg af
- Ziet er moe uit
- Is vaak of lang ziek
- Heeft vieze haren of een slecht verzorgd gebit
- Draagt vieze of kapotte kleding en schoenen
- Leeft in zijn eigen wereldje
- Wil veel aandacht of is bang om alleen te zijn
- Neemt geen vriendjes mee naar huis
- Is bang voor bepaalde plekken of mensen
- Wil niet aangeraakt worden
- Kijkt weg bij oogcontact
- Kan niet meekomen met leeftijdsgenootjes
- Komt vaak te laat of is afwezig
- Voert taken uit die niet bij de leeftijd passen
- Is vaak alleen
- Heeft honger, ontbijt niet of neemt geen lunch mee
- Is snel afgeleid
- Is overdreven druk of juist overdreven rustig
- Gaat vaak tegen de regels of de volwassenen in
- Is vaak overdreven vroeg op school of blijft lang rondhangen op school
- Zegt negatieve dingen over zichzelf, anderen of de wereld
- Wordt snel boos
- Steelt of maakt spullen stuk
- Gebruikt alcohol of drugs
Signalen bij de volwassene
- Klaagt over het kind
- Troost het kind niet
- Houdt het kind vaak thuis
- Geeft het kind zoveel regels dat het weinig mag
- Geeft het kind taken die niet bij de leeftijd passen
- Schreeuwt tegen het kind
- Raakt het kind op een harde manier aan
- Zegt dat hij of zij het kind niet aankan
- Doet alsof het hem of haar niet uitmaakt hoe het met het kind gaat
- Zegt negatieve dingen over zichzelf, anderen of de wereld
- Heeft verantwoordelijkheid over het kind en gebruikt ondertussen drank of drugs
- Heeft weinig contact met anderen of andere gezinnen
- Gezinsleden worden vaak ziekgemeld
- Verhuist vaak
- Komt afspraken niet na
- Praat liever niet met leraren of begeleiders
- Gaat tegen adviezen van school of organisaties in
- Heeft vaak contact met hulporganisaties
- Gaat steeds naar andere dokters of ziekenhuizen
- Weigert medische of geestelijke hulp voor het kind
Wat moet je doen als je verwaarlozing vermoedt?
Verwaarlozing is een serieuze zaak en het is van groot belang om er op tijd bij te zijn. Op die manier kun je de schade bij het kind nog enigszins beperken. Hoe langer de verwaarlozing voortduurt, hoe groter de gevolgen voor het kind.
Als je verwaarlozing vermoedt, denk dan niet dat het vanzelf overgaat of dat iemand anders er maar wat aan moet doen. Iedereen kan een verschil maken voor een kind dat slachtoffer is van verwaarlozing, jij ook!
Vermoed je dat er sprake is van verwaarlozing? Dan kun je het volgende doen:
- Volg je gevoel. Als je het gevoel hebt dat er iets aan de hand is, dan klopt dat vaak ook. Sta open voor de signalen van verwaarlozing.
- Praat met het kind of met de ouders. Vaak is verwaarlozing een gevolg van onmacht of onwetendheid. Je kunt vaak al veel doen door er voor ze te zijn en naar ze te luisteren.
- Praat met mensen rondom het gezin, bijvoorbeeld familieleden, vrienden of de juf op school, en vraag of hun de signalen ook zijn opgevallen.
- Vraag advies van Veilig Thuis. Zij kunnen de situatie met je bespreken en advies geven over de stappen die je het beste kunt nemen. Zij zijn te bereiken via telefoonnummer 0800-2000. Dit kan anoniem.
- Als het nodig is, kun je een melding doen van kindermishandeling. Dit kan via Veilig Thuis.
- Bij direct gevaar, bel altijd 112!
Wat doe je bij twijfel of er sprake is van verwaarlozing?
Als je twijfelt of een situatie wel of geen verwaarlozing is, bel dan met Veilig Thuis. Ook als je het gevoel hebt dat de ouders of verzorgers het niet met opzet doen. Veilig Thuis kan je advies geven over wat je kunt doen om het kind te helpen.
Je kunt Veilig Thuis (anoniem) bereiken via telefoonnummer 0800-2000. Je hoeft dus niet meteen een melding te doen, maar zij kunnen je tips geven wat het beste is in deze situatie.
Misbruik & Mishandeling
- Verwaarlozing kind; kenmerken & signalen
- Liefdevolle verwaarlozing
- Aangeleerde hulpeloosheid
- Stop kindermishandeling
- Gesprek aangaan bij vermoedens huiselijk geweld
- Veilig Thuis
- Kindertelefoon & hulplijnen
- Shaken Baby Syndroom
- Corrigerende tik verboden?
- Kind onder koude douche mishandeling?
- Grooming & Sextortion
- Seksuele uitbuiting kinderen
- Onveilige hechting
- Week van het Vergeten Kind
- Internationale Dag Rechten van het Kind
- 13x Pieten muts & Sinterklaas mijter knutselen - 1 October 2023
- Cakepops maken; van recept tot ideeën versieren - 26 October 2022
- IVF; wat is het, wanneer en hoe gaat de behandeling? En wat zijn de kosten? - 2 August 2022
