Vaticaanstad is een soevereine staat dat midden in Rome ligt en is het kleinste onafhankelijke land ter wereld. Het wordt vertegenwoordigd door de Heilige Stoel. Het dwergstaatje is in 1929 ontstaan, na conflicten tussen de pausen en Italië, maar kan als een voortzetting van de Kerkelijke Staat gezien worden. Het staatshoofd is de Paus.
Het Apostolisch paleis is de officiële verblijfplaats van de Paus. Vaticaanstad wordt geheel omsloten door de stad Rome en heeft een eigen stadsmuur. De stad heeft een politiedienst bestaande uit de Zwitserse Garde, een overblijfsel van het oorspronkelijke leger van de paus. Vaticaanstad staat sinds 1984 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Land Vaticaanstad
De paus bezat oorspronkelijk een groot gebied in Centraal- en Oost-Italië, waaronder Latium, de provincie rond Rome. In 1866 veroverden de republikeinse troepen onder Garibaldi tweederde van de Kerkelijke Staat, maar Latium bleef voor de paus behouden door steun van de Franse keizer Napoleon III. Toen die in 1870 zijn troepen moest terugtrekken om in te zetten aan het front in de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871), werd ook Latium, samen met de gehele stad Rome, door het in 1861 opgerichte koninkrijk Italië bezet.
De paus beschouwde zichzelf na het verlies als de gevangene van het Vaticaan en wilde het gebied niet verlaten. In 1929 ondertekenden paus Pius XI en Mussolini het Verdrag van Lateranen (de Sint-Jan van Lateranen is de kathedraal van het bisdom Rome, buiten het Vaticaan). Hierin werd bepaald dat de paus het huidige grondgebied als soevereine staat toegewezen kreeg. Tevens verzoenden de paus en het Italiaans koninklijk huis zich.
Sint-Pietersplein
Het Sint-Pietersplein is het bekende, grote plein met de Sint-Pieterskerk. Het is ontworpen door Bernini in een klassieke stijl met Barokke stijlelementen. Het Sint-Pietersplein is gebouwd tussen 1656 en 1667. Het plein is 240 meter breed en de lengte is 340 meter. Het wordt omringd door 284 Dorische zuilen en 88 pilaren die opgesteld zijn in vier rijen. Op de colonnade (ook wel ‘de moederlijke armen der kerk’ genoemd) staan 140 beelden van heiligen. De zuilenrijen vormen een ovaal (met een binnendiameter van circa 198 meter) die iets wijder uitloopt richting de kerk, zodat de kerk er nog indrukwekkender uitziet.
Boven de colonnade aan de rechterkant staat het Apostolisch paleis. Midden op het plein staat een Egyptische obelisk die 40 meter hoog is. De obelisk is in 37 n. Chr. uit Egypte naar Rome gebracht door keizer Caligula. De obelisk stond eerst in het circus van Nero, waar hij het draaipunt was voor wagens in races. In 1586 is hij verplaatst naar het Sint-Pietersplein in opdracht van paus Sixtus V. Tegenwoordig staat er een kruis op de top van de obelisk. Naast de obelisk staan twee dezelfde fonteinen. De marmeren stenen in de vloer bij de obelisk geven de windrichtingen aan.
Het verlengde van het Sint-Pietersplein is de belangrijke straat de Via della Conciliazione. Dit is de hernieuwe open verbinding tussen de stad Rome en het Vaticaan, als teken van ‘conciliazione’ (verzoening).
Sint-Pietersbasiliek
De Sint-Pietersbasiliek is de belangrijkste katholieke kerk. De kerk werd tussen 1506 en 1626 gebouwd op de plek van het vroegere Circus van Nero in Rome, waar ooit de Apostel en eerste Paus, Petrus, gekruisigd en begraven zou zijn. Het is een belangrijk bedevaartsoord voor rooms-katholieken. Ondanks meerdere perioden van Christenvervolgingen, werd zijn graf op deze plaats altijd vereerd door een groeiende aantal Christenen. Zij kwamen als pelgrims naar het graf om te bidden. Velen wilden ook in de buurt van Petrus’ graftombe begraven worden, zodat er in de loop der tijd een grote necropolis ontstond.
Nadat keizer Constantijn de Grote in 313 het edict van Milaan uitvaardigde, werd de Christelijke godsdienst gelegaliseerd. Constantijn liet hierna een grote basiliek bouwen ter ere van Petrus, dit was de eerste Sint-Pietersbasiliek. Het altaar van de basiliek werd recht boven zijn graf geplaatst. De restanten van de Via Cornelia en de necropolis bevonden zich nu een aantal meter onder de basiliek. De basiliek van Constantijn werd in de 16e eeuw vervangen door een nieuwe kerk, waarbij het altaar opnieuw boven de tombe van Petrus werd geplaatst.
Tussen 1940 en 1957 zijn er opgravingen gedaan onder de Sint-Pieter. Hierbij werd onder meer de oorspronkelijke graftombe van Petrus teruggevonden, waarin een paar jaar later ook botten aangetroffen werden van meerdere mensen. Mogelijk hoorden de beenderen van Petrus hier ook bij, al kan dat niet meer bewezen worden.
- In het voorportaal staan aan weerszijden twee beelden van Karel de Grote en Keizer Constantijn de Grote. Op het plafond boven de middelste deur van het portaal bevindt zich een 17e-eeuwse kopie van een middeleeuws mozaïek, waar Petrus door Christus wordt aangespoord over het water te lopen.
- Het voorportaal heeft vijf bronzen deuren. Op de reliëfs worden Christus, de maagd Maria, Sint-Petrus en Sint-Paul uitgebeeld, met een realistische weergave van de Romeinse tijd als achtergrond. Op de deuren staan ook heidense mythologische taferelen uitgebeeld, en scènes van de Raad van Florence. De rechterdeur is de Porta Santa, ofwel de Heilige Deur. Deze wordt slechts in jubileumjaren door de paus geopend, en is de rest van de tijd aan de binnenkant dichtgetimmerd.
- In de kerk bevinden zich vier grote steunpijlers versierd met nissen met grote beelden van de vier heiligen Longinus, Helena, Andreas en Veronica, gemaakt door onder andere Bernini. In iedere pilaar zijn erboven ook nissen met beelden en een balkon. Eén van de bekendste beelden is de Pietà van Michelangelo. Het is een beeld van Maria met de dode Jezus in haar armen.
- Op de vloer van het schip liggen bronzen plaquettes die verwijzen naar de grootte van andere katholieke kerken, om op die manier de status van de Sint-Pieter te benadrukken.
- Een deur aan de linkerzijde vanaf de ingang gezien geeft toegang tot de koorkapel, waar ook een marmeren plaat hangt, met de namen van alle pausen erop gegraveerd.
- Aan het andere uiteinde van het schip in het midden van de absis, achter het baldakijn, staat de Troon of Heilige Stoel van Petrus van 1656-1665. Men schreef deze stoel ooit toe aan de apostel Petrus, maar onderzoek wijst uit dat hij waarschijnlijk van een rijke Romein was.
- Het is een uitbeelding van de Heilige Geest. De vier beelden bij de stoel stellen de vier kerkvaders van de Roomse (Ambrosius en Augustinus) en Grieks-orthodoxe kerk (Athanasius en Johannes Christophoros) voor. In het raam boven de troon wordt de Heilige Geest gesymboliseerd door de witte duif, omringd met engelen. Twee cherubijnen dragen de sleutels en de Tiara. Boven de Stoel is een gouden aureool afgebeeld met stralen en engelen in dichte wolken.
- De grote koepel boven de graftombe van Petrus wordt omhooggehouden door vier enorme zuilen. Op sokkels in de voet van de zuilen staat een beeld van een heilige; Sint Andreas, de Heilige Veronica, Sint Helena en Sint Longinus. De beelden van Veronica, Longinus en Andreas bevatten elk een belangrijk katholiek relikwie, respectievelijk de doek van Veronica, de speer die Christus doorboorde en een deel van het Kruis.
De koepel werd in 1593 voltooid door Giacomo della Porta, nadat Michelangelo was gestorven voor de bouw was afgerond. De binnenkant zou oorspronkelijk bekleed worden met mozaïeken ter ere van het Heilig Jaar 1600, maar toen bleek dat ze niet op tijd klaar zouden zijn ging dat niet door. De bronzen bol op de top heeft een doorsnede van 3,2 meter. - In de kerk staat ook een bronzen beeld van Petrus, wiens voeten door veel bedevaartgangers gekust worden. Verder bevindt zich bij het beeld van Andreas ook een afgesloten ingang naar de catacomben onder de kerk, waar zich onder andere de tombes van Petrus en een aantal pausen bevinden.
- Onder het middenschip de basiliek bevindt zich de crypte met de praalgraven, waarin 148 overleden pausen werden bijgezet.
Lees ook: Pietersbasiliek bezoeken
Apostolisch paleis
Het apostolisch paleis is de officiële verblijfplaats van de Paus in het Vaticaan. Er zijn verscheidene appartementen. Sommige zijn te bezichtigen, andere zijn privé. Het gehele domein is heilige, gewijde grond. Dit heeft als gevolg dat overal sacramenten mogen worden toegediend; zo is het perfect mogelijk om een huwelijk in de gang te sluiten. De paleizen worden beheerd door de Grootmeester van de Heilige Apostolische Paleizen, een geestelijke die benoemd wordt door de Paus.
Tip: Wanneer de paus in Rome is geeft hij op zondag om 12.00 ’s middags uur iedereen de zegen vanuit het raam van zijn werkkamer (tweede raam rechts van de bovenste verdieping) van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Tijdens Kerstmis en Pasen houdt de Paus een toespraak, geeft de Paus de zege Urbi et Orbi en wenst iedereen zalige feestdagen.
Tip: Het is mogelijk om op audiëntie te gaan bij de Paus. Indien hij in Vaticaanstad is, wordt hier wekelijks een moment voor gereserveerd. Dit moet je wel echter goed vooraf voorbereiden. Kaartjes met gegarandeerde toegang kan je onder andere hier vinden.
Campo Santo dei Teutonici e dei Fiamminghi
Dit is een begraafplaats in Rome dat toebehoorde aan het Heilig Roomse Rijk. Het bevindt zich ten zuiden van de Sint-Pietersbasiliek, op de plaats waar zich het Circus van Nero bevond. Het is toegankelijk voor inwoners van landen gelegen op het grondgebied van het voormalige Heilig Roomse Rijk, dus ook voor Belgen en Nederlanders.
Het is binnen de muren van het Vaticaan gelegen en kan iedere ochtend bezocht worden, behalve op zondag. De ingang is links van de colonnades van het Sint-Pietersplein. Op vertoon van een Nederlandse of Belgische identiteitskaart, of wanneer men het in het Duits vraagt, verlenen de Zwiterse Gardisten toegang.
Vaticaanse musea
De Vaticaanse Musea is een groep musea in de Apostolische paleizen waarin de kunstschatten van het Vaticaan te bezichtigen zijn. Deze collectie is in de loop der eeuwen ontstaan doordat pausen kunstwerken aankochten of veroverden.
In de musea bevinden zich een aantal kunstwerken en ruimtes die tot icoon verworden zijn. De musea bezitten veel werken uit de Renaissance schilderkunst zoals van Perugino, Giotto, Leonardo da Vinci, Gian Lorenzo Bernini, Caravaggio en Rafael.
Lees ook: Vaticaanse musea & Sixtijnse kapel
De belangrijkste musea zijn:
Pio-Clementino Museum
Het Pio-Clementino Museum heeft veel beelden. Paus Clemens XIV begon het museum in 1771. Het heeft veel Griekse en Romeinse sculpturen en ook de graftomben van de ouders van Constantijn de Grote. Ook is hier een overblijfsel van de inboedel van keizer Nero’s Domus Aurea (Gouden Huis) te zien. Het museum bestaat totaal uit 54 zalen.
Chiaramontimuseum
De door paus Pius VII Chiaramonti opgezette afdeling is een 300 meter lange gang, waarin zich de busten en beelden van belangrijke figuren bevinden. De Galleria Lapidaria is een ander deel van het museum met meer dan 3000 stenen tabletten met inscripties.
Museo Gregoriano Etrusco
Paus Gregorius XIII begon het Museo Gregoriano Etrusco in 1836. Het museum omvat acht galeries met belangrijke Etruskische stukken zoals vazen, sarcofagen.
Museo Egiziano
Het Museo Egiziano bevat een grote collectie oud-Egyptische voorwerpen zoals papyri, de De Grassi-collectie, mummies en het Egyptisch dodenboek. Hierin bevinden zich kunstschatten uit het Vaticaan zelf, uit de Villa Hadriana en de Capitolijnse Musea. Op de eerste verdieping bevinden zich de Stanze van Rafaël, ze zijn zeer bekend. Deze zalen werden gedecoreerd door Rafaël Santi, in opdracht van Paus Julius II.
Stanza di Eliodoro
Het thema van de Stanza di Eliodoro is de bescherming die God aan zijn Kerk verleent. Dit thema wordt uitgewerkt in vier symbolische voorbeelden: de Val van Eliodorus in de tempel te Jerusalem, de Mis van Bolsena, de Bevrijding van Petrus uit de gevangenis en de Ontmoeting van paus Leo de Grote met Attila.
Paulijnse kapel
De Paulijnse kapel, beide voornamelijk door Michelangelo beschilderd.
De Stanza della Segnatura
Deze zaal is beschilderd door Rafael in opdracht van Paus Julius II.
De Vaticaanse Pinacotheek
Dit is de lokale bibliotheek
Tip: In de middag staan er lange rijen bij de musea en Sixtijnse kapel om te bezoeken. Het beste kan je dus gelijk in de ochtend hierheen gaan en hier de dag beginnen en vervolgens de Basiliek zelf bezoeken, waar het in de middag juist een stuk rustiger is!
Sixtijnse Kapel
De Sixtijnse Kapel is een kapel in de Vaticaanse musea. Het werd gebouwd tussen 1475 en 1483, in opdracht van Paus Sixtus IV, naar wie de kapel genoemd werd. Het is één van de bekendste zalen ter wereld, vanwege de beroemde fresco’s van Michelangelo. In de Sixtijnse kapel vindt het conclaaf van de kardinalen plaats wanneer er een nieuwe paus moet worden gekozen. De kapel heeft een rechthoekige grondvorm en is 40,23 meter lang, 20,70 meter hoog en 13,41 meter breed, waarmee het de exacte afmetingen heeft van de tempel van Salomo zoals die beschreven wordt in het Oude Testament.
De vloer heeft een prachtig patroon. De muurschilderingen op de zijwanden zijn vervaardigd door Sandro Botticelli, Pietro Perugino, Domenico Ghirlandaio, Cosimo Rosselli en Luca Signorelli. Op de schilderingen worden belangrijke gebeurtenissen uit de christelijke geschiedenis afgebeeld, ingedeeld in drie perioden: vóórdat Mozes de Tien Geboden ontving, de tijd tussen Mozes en Christus en het tijdperk dat erop volgde.
Het plafond was oorspronkelijk azuurblauw geschilderd en met gouden sterren gedecoreerd, maar Paus Julius II besloot in 1508 dat er een nieuw fresco overheen geschilderd moest worden. Hij contracteerde Michelangelo, hoewel deze zich tot dan toe vooral met beeldhouwen bezig had gehouden. Michelangelo schilderde de fresco’s tussen 1508 en 1512. Toen Michelangelo klaar was met het gewelf, had hij meer dan 300 figuren geschilderd, hoewel hij was gecontracteerd om slechts de twaalf apostelen af te beelden. In het midden zie je De Schepping, waarop te zien is hoe God Adam het leven geeft.
In 1535 werd Michelangelo opnieuw benaderd voor een schilderopdracht in de kapel. Deze keer moest de muur achter het altaar beschilderd worden met een afbeelding van het Laatste Oordeel. Het fresco werd in 1541 voltooid, maar was het onderwerp van een hevige controverse binnen het Vaticaan: Michelangelo had veel figuren geheel naakt en met zichtbare geslachtsdelen afgebeeld. Veel van de geslachtsdelen werden later met geschilderde vijgenbladeren bedekt.
Tip: Kaartjes voor de Sixtijnse kapel en de musea koop je het beste vooraf hier zodat je niet in de rij hoeft te staan.
Biblioteca Apostolica Vaticana
Dit is de nationale bibliotheek van de Heilige Stoel oftewel het Vaticaan. Paus Nicolaas V verklaarde op 30 april 1451 dat er een bibliotheek moest worden opgericht. “tot een sieraad van de strijdende Kerk, tot vermeerdering van het katholieke geloof, en tot gemak en eer ook van geleerde lieden en zij die zich beijveren om de studie der letteren”.
Al vanaf de vierde eeuw heeft er een documentenverzameling bestaan die als bibliotheek en archief diende. Aan het eind van de achtste eeuw werd de eerste bibliothecaris-kardinaal benoemd. Deze verzameling ging in de dertiende eeuw verloren. Paus Sixtus V (overleden 1590) gaf opdracht een nieuw gebouw neer te zetten, dat nog steeds deel uit maakt van het bibliotheekgebouw.
Begin zeventiende eeuw werd op last van Paus Paulus V (overleden 1621) het archief afgesplitst van de bibliotheek en ontstonden de beroemde Geheime Vaticaanse Archieven. In 1623 kwamen vele drukken en handschriften uit de Biblioteca Palatina te Heidelberg naar het Vaticaan, Van vele teksten bezit de Vaticaanse Bibliotheek óf zeer veel handschriften, óf het enige handschrift, óf handschriften met een bijzondere geschiedenis.
Friezenkerk
De Friezenkerk in Rome is in 1141 gebouwd tegen één van de Romeinse heuvels, de Janiculus, die grenst aan het Sint-Pietersplein. Dankzij haar ligging is zij bewaard gebleven toen in de 16e eeuw alle gebouwen die onder aan de heuvel stonden werden gesloopt voor de bouw van de Sint-Pieter. Op grond van haar unieke geschiedkundige waarde is de kerk in 1990 door UNESCO toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst.
Waar nu de kerk van de Friezen staat, woonde twaalfhonderd jaar geleden een Friese kolonie. Deze de Schola van de Friezen wordt genoemd bij de ontvangst van paus Leo III na zijn terugkeer in Rome in 799, bij de begroeting van Karel de Grote in 800, en door Lodewijk II in 844. In 845 verdedigden de Friezen samen met de inwoners van de andere scholae de Sint-Pieter en bijbehorende wijk tegen de inval van de Saracenen. Ook andere volkeren hadden een dergelijke wijk, maar die van de Friezen ligt het dichtst bij de St. Pieter.
Van het oude, originele kerkje dat bij die kleine nederzetting hoorde is niets teruggevonden. De patroon van de Friezenkerk was: Michaël, de aartsengel die Rome ooit van de pest heeft bevrijd. Later kreeg het er een tweede patroon bij: Sint-Magnus, een heilige 3e-eeuwse bisschop die bij toeval hier, vijfhonderd jaar na zijn dood, terecht kwam. Volgens een inscriptie uit de 13e of 14e eeuw hadden al te ijverige Friezen namelijk zijn relieken mee naar het hoge noorden willen nemen, maar dat zou door Paus Leo IV tegengehouden zijn en de relieken bleven in Rome, in de kerk die vanaf toen een dubbele naam kreeg; kerk van Michaël en Magnus.
In 1141 is de nieuwe kerk gebouwd. Het was een romaans bouwwerk, met oude zuilen, en een fraaie klokkentoren. Die klokkentoren is nog steeds te bewonderen, maar de kerk ziet er nu heel wat anders uit dan toen hij gebouwd werd. In de achttiende en negentiende eeuw werd het interieur zo ingrijpend gewijzigd, dat alleen kleine details die ouderdom nog verraden. Er zijn twee fragmenten van een grafplaat voor een zekere Hebus, een Friese ridder die in 1004 in Rome op negentigjarige leeftijd overleed.
Engelenburcht
Vroeger was de Engelenburcht onderdeel van Vaticaanstad. Dit is een mausoleum dat naast Vaticaanstad ligt en je vaak samen met de engelenbrug op de foto met op de achtergrond de basiliek ziet. Op deze brug zie je niet alleen beelden van Michaël maar ook van andere engelen en Petrus en Paulus. Deze zijn gemaakt door Bernini en zijn leerlingen. De Engelenburcht werd gebouwd tussen 135 en 139. Toen was het nog geen burcht maar een mausoleum dat in opdracht van keizer Hadrianus gebouwd werd.
De engelenburcht (Castel Sant’angelo) heeft zijn naam te danken aan een legende. Deze legende vertelt het verhaal over de tijd dat er een pestplaag heersde in Rome. Het was Paus Gregorius die God smeekte om hier een einde aan te maken. Aarstengel Michaël verscheen en gaf gehoor aan zijn smeekbede. Deze verschijning zou het einde van de pestplaag zijn geweest. Paus Pius II bouwde een kapel op de plaats waar Michaël verschenen zou zijn.
Boven op de burcht staat een bronzen beeld van aartsengel Michaël. Dit beeld stamt uit 1753. In 1870 deed het Vaticaan afstand van de Engelenburcht en kwam deze in handen van het Italiaanse leger. Zij stelde de burcht open voor publiek. Sindsdien is de burcht geen veilige schuilplaats meer, maar een museum. In de Engelenburcht zijn diverse kunstvoorwerpen, die de geschiedenis van Rome vertellen, te zien.
De Engelenburcht hoort toch echt wel bij Vaticaanstad en is prima samen te bezoeken. De rijen zijn hier minder lang.
Tip: Koop hier de kaartjes vooraf online zodat je niet in de rij hoeft te staan.
Overnachten in Vaticaanstad / Rome
Hier vind je de leukste hotels voor tijdens je stedentrip; van gezellige boetiekhotelletjes tot luxe moderne hotels met strakke kamers. Natuurlijk gaan we ook voor de voordeligste deals.
Expedia; Expedia checkt dagelijks alle hotels, vluchten en andere aanbiedingen om de voordeligste prijzen en speciale korting deals te vinden. Het aanbod vind je hier.
Booking.com; Het van oorsprong Nederlandse Booking.com is de grootste hotelwebsite ter wereld. Je kan ook reserveren zonder creditcard of last-minute. Het aanbod vind je hier.
TUI; Op zoek naar een voordelige vakantie in een hotel of appartement? De belofte bij TUI is niet voor niets; discover your smile. Het aanbod vind je hier.
Prijsvrij; Ideaal voor als je op zoek bent naar een fijne pakketreis in combinatie met vlucht, transfer en accommodatie in een hotel en appartement. Je weet hier zeker dat je nooit teveel betaald. Het aanbod vind je hier.
- Tweede Wereldoorlog; interessante monumenten en musea in Nederland - 1 november 2022
- Madrid Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten - 24 januari 2022
- Groningen stad; bezienswaardigheden & activiteiten - 2 januari 2022
Je zou ook interesse kunnen hebben in
Kerken Rome; van kathedraal tot basiliek en Pantheon
Colosseum amfitheater Rome; grootste Romeinse bouwwerk
Rome museum; van Galleria Borghese tot museo nazionale romano
Tivoli (Rome); Villa Hadriana, Villa Adriana, Villa Gregoriana, Villa d’Este met schitterende tuinen en fonteinen
Rome Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten
Leave a comment