Tradities Oud en Nieuw; 29 typische gebruiken in Nederland, Europa en wereldwijd

Oud & Nieuw is oliebollen eten, vuurwerk afsteken en naar opa en oma. Maar er zijn nog zoveel meer tradities. Een jaar afsluiten betekent terugkijken op wat er geweest is. En een nieuw jaar betekent hoop op geluk, liefde, succes, nieuwe ervaringen… Hoe sta je daarbij stil?

Inhoud toon

Tradities Oud en Nieuw

Tradities Oudjaarsdag

Oliebollen bakken

Lange tijd hielden we een oliebollenbakwedstrijd in de familie. Elk gezin bakte oliebollen en kwam met een schaal vol aanzetten tijdens het nieuwjaarwensen. Vervolgens was er een jury bestaande uit een oom en tante, en werd er een winnaar gekozen.

Oliebollen en druiven

Dat wij met Oud&Nieuw oliebollen eten is geen nieuws, maar wist je dat ze in Spanje druiven eten? Dat is niet alleen een gezonder alternatief, het brengt ook nog eens geluk.

Een Spanjaard eet elke Oud & Nieuw 12 druiven, bij elke slag van de klok één. Door bij elke klokslag een druif te eten, is elke maand van het jaar ingeluid met geluk. Tsja, je kunt het maar vast weten.

Foto’s kijken

Deze traditie is ook een mooie stok achter de deur om je fotoboek bij te houden: veel gezinnen kijken de foto’s van het afgelopen jaar terug. Zo zie je alles nog eens langsgaan wat er eigenlijk allemaal gebeurd is, hoe snel de tijd gaat en het is leuk om herinneringen op te halen.

Spelletjes!

Hoe leuk is het om de laatste avond van het jaar offline te gaan? Hoeveel uren in het jaar ben je eigenlijk online geweest? Er is vast niet veel tijd geweest voor bordspellen met de hele familie. Zet een pan knakworstjes op het vuur, trek de bordspellen uit de kast en kom nog even tot rust voor het nieuwe jaar begint.

Lees ook: Opblijven, wakker maken of doorslapen?

Jaarquiz

Je kunt ook een quiz maken over het afgelopen jaar. Waar gingen we naar toe op vakantie? In welke maand kregen we een hond? Je kunt er ook foto’s bij gebruiken: waar is deze foto gemaakt? Zo laat je het hele jaar voorbijkomen op een originele manier.

Vechtersrolletjes

Toen ik Oud & Nieuw voor het eerst bij de familie van mijn man vierde, kwamen er vechtersrolletjes op tafel. Voor mij een koekje met slagroom, maar het bleek een hele traditie te zijn.

Op Oudjaarsdag eet je de platte koekjes; het platte koekje staat symbool voor het afgelopen jaar. Je weet al wat er dat jaar gebeurd is. Op Nieuwjaarsdag eet je de opgerolde koekjes; die staan symbool voor het nieuwe jaar. Want je weet nog niet wat er in het nieuwe jaar gaat gebeuren, de toekomst is nog niet ‘ontvouwen’. Een leuke (en lekkere…) traditie.

De weckpot

Zelf hebben we een familietraditie van vrienden overgenomen. Alleen vraagt die een jaar voorbereiding waardoor we het pas volgend jaar echt kunnen doen op Oudjaarsdag. Gedurende het hele jaar zet je een grote weckpot of andere mooie vaas of schaal in de woonkamer. Daarnaast leg je een pen en een stapel notitieblaadjes.

Als je bedenkt dat je iets wilt herinneren, als je een mijlpaal hebt bereikt of als je iets liefs tegen een gezinslid wilt zeggen schrijf je dat op het briefje en stop je die in de weckpot. Ook als visite weggaat of je hebt logés gehad, kun je vragen of ze iets op een briefje willen schrijven als herinnering.

Je raadt het al… Op Oudjaarsavond mogen alle briefjes uit de weckpot en leest iedereen om de beurt een briefje voor. Dingen die je al vergeten was, komen opeens weer boven omdat je ze opgeschreven hebt. En het leukst zijn natuurlijk de briefjes van visite en de briefjes die je op deze manier naar elkaar kunt ‘sturen’.

Vind je dit helemaal te gek? Dan kun je zelfs voor elk gezinslid een aparte kleur notitieblaadje kiezen, of alle briefjes na Oudjaarsdag in een plakboek plakken. Dan heb je straks van elk jaar een mooie samenvatting!

Waardering voor elkaar

Wat iedereen een goed gevoel geeft, is om op te schrijven wat je naasten voor je betekend hebben. Wie heeft je geholpen met verhuizen? Heeft je moeder voor je gekookt? Hoe mooi is het om hen dan op Oudjaarsdag nogmaals te bedanken!

Tv kijken; loterij & eindejaarscabaret

Naast spelletjes zijn er ook veel huizen waar de tv aangaat; bijvoorbeeld om naar de uitslag van de eindejaarsloterij te kijken, het eindejaarscabaret waar in korte tijd de hoogtepunten van het afgelopen jaar aan bod komen of in België kijkt men naar de voorstelling van André Rieu.

Tradities voor Nieuwjaarsdag

Als de klok twaalf uur slaat…

Vroeger woonden we naast de kerk, en dat gaf altijd een speciaal effect met Oud en Nieuw. De hele avond hoorde je af en toe vuurwerk, als een ingehouden verwachting.

Dan nét voor 12 uur ‘s nachts werd het opeens heel stil, dan klonken er 12 zware, langzame slagen, dan was het nog 1 minuut stil en dan barstte het vuurwerk los. Magisch vond ik dat

Toen we verhuisden was het nooit meer écht Oud en Nieuw voor mijn gevoel. Dit jaar wonen we voor het eerst weer in de buurt van een kerk, ik verheug me nu alweer op dat bijzondere moment!

In die 1 minuut stilte na de zware slagen zei ik als kind altijd: ‘Nu wordt iedereen gekust!’. Want na twaalven rees de hele familie op van de bank om iedereen gelukkig nieuwjaar te kussen en dan naar buiten.

Leuke dingen om om precies 12 uur te doen:

Een champagnefles ontkurken;
Een familieomhelzing niet ná 12 uur, maar tijdens;
De winnende zet maken bij Stratego;
Een rotje afsteken of een prachtig siervuurwerk, want de rest is dan juist stil.

Ondergoed…

Sta je daar met je hele (schoon)familie handjes te geven, maar je weet niet wie er meedoet aan deze traditie. In verschillende delen van de wereld, zoals Brazilië, is het een traditie om felgekleurd ondergoed te dragen op Nieuwjaarsdag. Geel staat voor geld en rood uiteraard voor de liefde.

Het dragen van felgekleurd ondergoed op Nieuwjaarsdag schijnt geluk te brengen. En o ja, als je boven je ondergoed juist witte kleding draagt zorgt dat weer voor vrede. Vredig aan de buitenkant, wild on the inside dus.

Nieuwjaarsduik

Die is zo ingeburgerd… Maar een kennis van mij maakte wel een héél bijzonder Nieuwjaarsduik: ze deed mee aan de officiële Nieuwjaarsduik en ze deed hem daarna nóg een keer. Ze haalde daarmee geld op voor het Ronald McDonald Kinderfonds. Zo begin je het jaar met een goede daad!

En ik zal nooit meer haar foto’s vergeten: op de eerste foto zag je haar rennen tussen tientallen mensen, op de tweede foto zag je haar helemaal alleen, op een verlaten koud strand, richting de zee rennen.

Niet het water in, maar over je heen

Is een Nieuwjaarsduik iets te veel van het goede? Dan kun je ook volgens Myanmar’s gebruik water over elkaar heen gooien tijdens Oud&Nieuw. Op die manier treed je het nieuwe jaar gereinigd binnen, zeggen ze. Misschien wel eerst even afspreken met de familie voor je een emmer water over je schoonvader heen gooit.

Geboren!

Griekenland heeft nogal een vreemde traditie: zij hangen uien op in het huis en op Nieuwjaarsdag wekken ze hun kinderen door hen met de ui op het hoofd te tikken. Zo staan zij erbij stil dat er een nieuw jaar geboren is.

Nu zou ik niet zo vrolijk worden van een ui tegen mijn hoofd, maar het idee dat er een nieuw jaar geboren is, is natuurlijk wel leuk. Misschien een idee om een keer beschuit met muisjes te eten in plaats van oliebollen?

Geen oliebollen maar …

In Amerika eten ze geen oliebollen op Nieuwjaardag maar… groene groenten! Zoals boerenkool of spinazie. Euhm, pardon? In Amerika hebben ze groene bankbiljetten en door groene groenten te eten op Nieuwjaarsdag zou je weleens heel rijk kunnen worden.

Wie weet, gaat er toch geld op je rug groeien als je om deze reden boerenkool eet! Om dezelfde reden eten ze in Italië veel linzen met Oud&Nieuw, omdat dat op kleine geldstukken lijkt (in the early days…).

Dit jaar Oud en Nieuw eens op een andere manier vieren dan met oliebollen? Misschien kun je wel wat leren van onze buurlanden, of nog exotischer bestemmingen.

Ieder land heeft tenslotte zo zijn eigen tradities van wat er gemaakt wordt op Oudejaarsavond. Als je niet meer weet wat voor hapjes je moet maken voor Oudejaarsavond zit hier misschien iets tussen!

Griekenland

Een Vasilopita is een speciale Nieuwjaarscake die ze in Griekenland maken. In de cake wordt één muntje verstopt, en degene die dat muntje terugvindt in zijn cake gaat een geweldig jaar tegemoet…

Polen

Precies vijf jaar geleden heb ik Oud en Nieuw gevierd in Polen, Poznan om precies te zijn. Ik zat daar samen met een paar andere Nederlandse en Kroatische meisjes in een gastgezin. Op Oudejaarsavond hadden ze voor ons een typische Poolse maaltijd bereid.

Na afloop van de maaltijd die vaak bestaat uit vis en een bietensoep wordt er een traditionele cake geserveerd.

Engeland

Tijdens Oud en Nieuw eten Engelsen graag chips met azijnsmaak en een varken aan het spit. Ook eten ze nog een taart die gevuld is met vlees. Ja, ze zijn gek op vlees! ;)

Denemarken

Denen eten graag heel traditioneel op Oudejaarsavond. Zo eten ze gestoomde kabeljauw, zeekreeft, aardappelen, bieten en gehakt. Natuurlijk eten ze deze gerechten het liefst met zoveel mogelijk mensen: vrienden, familie, buren – iedereen is welkom.

Frankrijk

Fransen houden wel van een feestje. Zo krijg je luxe zeevruchten voorgeschoteld, zoals mosselen, oesters en garnalen. Daarnaast vieren ze Oud en Nieuw daar het liefst met een uitgebreid tien gangen diner in een restaurant.

Vraag je je af hoe ze al dat eten op krijgen? Daar nemen ze de tijd voor: tussen de gangen door dansen ze tot in de kleine uurtjes en tussendoor ‘spoelen’ met wijn.

Hongarije

Champagne? Gaap! Hongaren maken hun drank zelf. Met Oud en Nieuw drinken zij namelijk een traditioneel oudejaarsdrankje dat bestaat uit gedroogd fruit, zoals pruimen en abrikozen.

Verder bevat het dadels, walnoten, suiker, rum, witte wijn, thee en sinaasappelsap. Deze ingrediënten worden volgens traditioneel recept bereid en gemaakt tot een kruidige winterdrank.

Tsjechië

In Tsjechië eten ze met Oud en Nieuw liever geen vlees van een dier dat ooit poten had, want het geluk zou in dit geval ‘weglopen’. Ditzelfde geldt voor visgerechten, want dan kan het geluk ‘weg zwemmen’.

Linzen brengen daarentegen wel geluk. Sterker nog: ze zouden zelfs rijkdom beloven. Daarom zijn linzen een belangrijk onderdeel van het feestmaal.

Griekenland

Vergeet het kapot smijten van de borden als het gaat om geluk. Op Oudejaarsavond gaan de Grieken aan de cake. Het recept en de ingrediënten van Vasilopita variëren per regio. Echter zal er altijd een gouden munt in verborgen zijn. Diegene die dit vindt op zijn bord of tussen zijn tanden zal een voorspoedig nieuwjaar tegemoet zien.

Duitsland

Als je naar een kerstmarkt bent geweest heb je dit misschien wel gehad op je broodje bratworst; sauerkraut. De Duitse variant van zuurkool die ze met kruiden op smaak brengen.

De traditie wil dat hoe meer slierten je op je bordje weet te scheppen des te meer geld je in het nieuwe jaar zal zien. De Duitse variant van de oliebollen; Berliner bollen die zijn gevuld met jam en bestrooid worden met poedersuiker mogen er ook zijn.

Als je er een tegenkomt die gevuld is met mosterd brengt dat geluk. In plaats van champagne proosten de Oosterburen graag met Sekt.

Italië

Op oudejaarsavond eten de Italianen meestal vis of zeevruchten. In sommige delen van het land is het ook gebruikelijk om twee speciale worsten te eten: een varkensworstje en een gevulde varkenspoot. Verder eten ze als feestmaal een linzenstoofpot, want linzen zouden geluk brengen.

China

De van oorsprong Chineze dumplings zijn wereldwijd een echte hit en worden het hele jaar door gegeten. De traditie is echter dat deze net zoals oliebollen alleen met Chinees Nieuwjaar worden genuttigd. Net zoals in Griekenland kan er in deze dumplings een geluksmuntje verstopt zitten.

Japan

Al vanuit de dertiende of veertiende eeuw stamt het gebruik om op Oudejaarsavond Toshikoshi Soba te eten. Een typische Japanse schotel van boekweitnoedels (soba). De persoon die dit eet zal in staat zijn van het oude naar het nieuwe jaar te gaan.

Zuidelijke Verenigde Staten

Het gerecht dat ze hier traditioneel eten heet Good Luck Hoppin’ John. Een gerecht dat niet alleen lekker smaakt maar ook geluk zou moeten brengen. Het ingrediënt dat daarvoor moet zorgen is varkensvlees. Dat is in veel landen ook een traditioneel gerecht dat symbool staat voor geluk. Dit varkensvlees combineren ze met een rijst / bonenschotel.

Colombia

In Columbia schijnen ze een aantal traditionele gebruiken te hebben rondom Oud en Nieuw. Deze traditie komt oorspronkelijk uit Spanje. Zo eten ze om 24.00 allemaal 12 druiven; één voor iedere maand en je mag er ook nog een wens bij doen.

Champagne wordt hier niet gebruikt om te drinken, maar over je heen te gieten want dat zou geluk brengen. Kom maar op met die champagnedouche.

Waarom 1 januari?

Heel vroeger, 40 voor Christus, werd op 1 januari altijd de senaat geïnstalleerd (jaja, toen werden er ook al dingen geïnstalleerd). Julius Ceasar besloot dat dit het begin van het nieuwe jaar was.

Vandaar dat deze kalender ook de Juliaanse Kalender heet. Geen traditie die we nu nog steeds hebben, maar dat het nieuwe jaar op 1 januari begint, komt wel bij de traditie van de installatie van de senaat vandaan.

Al is de 1 januari van toen niet meer de 1 januari van nu, omdat paus Gregorius in 1582 besloot dat het hele jaar 10 dagen verplaatst werd. Dat is leuk als je paus bent, dan kun je dat soort dingen gewoon doen.

Wat is jullie traditie met Oud en Nieuw?

Oud & Nieuw

Author
Recent Posts

Martine Pieters-de Wit

Martine maakte op koningsdag 2018 haar entree in de wereld van het ouderschap. Met de komst van haar kindje kwamen er duizend en één nieuwe vragen en keuzes op Martine af. Gelukkig kon ze deze vragen en keuzes onderzoeken samen met mamaliefde.nl. Met enthousiasme deelt Martine via deze blog haar zoek- en ontdekkingsreis in de babywereld. Haar bijdragen zijn doorspekt met persoonlijke ervaringen, waardoor lezers een glimp opvangen van de betoverende en soms uitdagende reis die het ouderschap met zich meebrengt.

Latest posts by Martine Pieters-de Wit (see all)