Skip to Content

TOS Kind; kenmerken taalontwikkelingsstoornis en toekomst peuter

TOS Kind; kenmerken taalontwikkelingsstoornis en toekomst peuter

Is je kindje laat met praten of wil het helemaal niet praten? Natuurlijk kan hij gewoon wat minder snel zijn in deze ontwikkeling en is er niets om je druk over te maken. Maar er kan meer aan de hand zijn en om een achterstand zo klein mogelijk te houden, is het belangrijk dat dit vroeg opgespoord wordt.

Taalontwikkelingsstoornis komt meer voor dan je denkt!

Maar liefst 5% van de kinderen loopt achter in hun ontwikkeling op taalgebied. Dit varieert natuurlijk van mildere vormen tot ernstige aandoeningen. Soms wordt er gewoon uitgegaan van iets heel anders dan een TOS.

Een kind dat niet praat, kan zomaar weggezet worden als autistisch, bijvoorbeeld. Je snapt wel dat dit absoluut niet de juiste weg is. Herkennen van een TOS is dan ook een belangrijke zaak.

Wat is een taalontwikkelingsstoornis

Grofweg zijn er 3 soorten: de verlate, de vertraagde, en de gestoorde taalontwikkeling. Bij de verlate taalontwikkeling is een kind later dan normaal met praten, maar hij begrijpt anderen wel. Zo’n kindje zal zijn achterstand wel weer inhalen.

Bij een vertraagde ontwikkeling kom je bij kinderen die deze achterstand niet meer inhalen. Hij blijft problemen houden met de taal. Vaak is dit gecombineerd met gedragsproblemen.

Bij een gestoorde ontwikkeling heeft een kindje dus een achterstand, waarbij hij vaak het ene onderdeel beter kan dan het andere (bijvoorbeeld wel goed begrijpen wat jij zegt, maar zelf niet op de woorden komen).

TOS kan samenhangen met andere stoornissen, zoals een spraakontwikkelingsachterstand, een algehele ontwikkelingsachterstand, een informatieverwerkingsprobleem, een auditief verwerkingsprobleem of een gehoorprobleem.

Ook spelen de mogelijkheden van het kind, psychologische factoren, sociale factoren en de aard en hoeveelheid taalaanbod een rol.

Soms wordt er door de logopedist, leerkracht of arts een algeheel ontwikkelingsonderzoek (psychologisch, logopedisch en gehooronderzoek) geadviseerd. Zo kan worden bepaald of sprake is van een TOS.

Een taalontwikkelstoornis (TOS) is een erfelijke neurobiologische ontwikkelingsstoornis. In de hersenen komt taal minder goed binnen en dat heeft gevolgen voor alles wat met taal te maken heeft.

De ander begrijpen, een verhaaltje vertellen of antwoord geven op een vraag. Hierdoor verloopt de taalontwikkeling anders al bij leeftijdsgenoten.

Een TOS komt veel voor, ongeveer 5% van de kinderen heeft vermoedelijk een TOS. Dit wordt helaas niet altijd herkend, omdat er wel eens gedacht wordt aan een vorm van autisme, een ontwikkelingsachterstand of dat een kind een intelligentie heeft die lager dan gemiddeld is, of er sprake is van een disharmonisch intelligentieprofiel.

Belangrijk om te weten is dat kinderen met een TOS een normale algemene ontwikkeling, gehoor en intelligentie hebben en het dus erven van familie.

Kenmerken TOS

Waar herken je nu een TOS aan? Natuurlijk hoeft een kind niet alle kenmerken te hebben!

  • Weinig vertellen en weinig woorden kennen (woordenschat is niet groot)
  • Moeite hebben om op een woord te komen
  • Niet goed verstaanbaar zijn
  • Frustraties hebben als het zich niet goed kan uiten door bijvoorbeeld boos te worden
  • Korte zinnen maken of veel fouten maken bij het maken van zinnen
  • Lijkt niet te luisteren als je wat zegt of vraagt
  • Naar de logopedist
  • Het kind moet moeite doen om op een woord te komen
  • Je kunt je kind moeilijk verstaan
  • Het frustreert je kind als jij hem of hij jou niet snapt
  • Het kind praat in korte zinnen
  • Hij kent weinig woorden / beperkte woordenschat
  • Hij maakt veel fouten in de zinnen
  • Het lijkt alsof je kind niet luistert
  • Je kind praat niet of nauwelijks
  • Moeite met concentreren
  • Andere nadelige effecten

Naast de achterstand op taalniveau kan je kind op meer gebieden problemen krijgen. Omdat taal voor hem moeilijk is en hij zich vaak niet begrepen voelt (doordat hij korte, niet-logische zinnen maakt of brabbelt) zal hij de neiging hebben om zich terug te trekken of heel stil te zijn.

Zich uiten is natuurlijk een probleem voor het kind. Je kind zal moeite hebben om zich op school te blijven concentreren. Zeker als hij ook niet zo goed begrijpt wat de ander nu zegt.

Probeer er dan maar eens met je koppie bij te blijven. Onzekerheid speelt op, want wat als je niet op de woorden kan komen, als iemand je iets vraagt?

Als je merkt dat je peuter nog weinig vertelt of slecht praat is het aan te raden om naar de logopediste te gaan. Zij kan onder andere de woordenschat meten en oefeningen doen om de uitspraak te verbeteren.

Ook heeft zij zicht op wat gemiddeld is voor de leeftijd, waardoor je als ouders advies kunt krijgen in gerichte oefeningen om de taalontwikkeling te helpen verbeteren.

Als een logopediste een jaar structureel geoefend heeft, maar de vooruitgang minimaal blijkt kan er geadviseerd worden om verder onderzoek te laten doen naar de taalontwikkeling.

Gevolgen taalontwikkelingsachterstand

Als je kind last heeft van een taalontwikkelingsachterstand, kan dat gevolgen hebben voor het gedrag en humeur van je kind. Zo zal je kind gefrustreerd raken als het niet lukt om onder woorden te brengen wat hij of zij bedoelt, of als het door anderen niet begrepen wordt.

Het kan daardoor ook in een sociaal isolement terecht komen. Afhankelijk van het karakter van je kind zal het heel stil worden en helemaal in zichzelf keren of juist het tegenovergestelde: agressief worden en zich afreageren op de buitenwereld.

Kinderen met een TOS hebben een verhoogd risico op sociale, emotionele en gedragsproblemen.

Als verder onderzoek nodig is

Dit kan bijvoorbeeld bij Kentalis. Hier werken deskundigen die verschillende onderzoeken kunnen uitvoeren, zo wordt het gehoor, de spraak- en taalontwikkeling, de intelligentie, motorische en sociaal-emotionele ontwikkeling onderzocht.

Ze doen dit op een manier die aansluit bij je kind en maken gebruik van testmaterialen die eruit zien als speelgoed. Houd rekening met wachttijden van enkele maanden voor dit onderzoek uitgevoerd kan worden.

Als het onderzoek klaar is maken ze een verslag van alle testen en spreken dit met jou als ouder door, in dit verslag staan ook tips en adviezen hoe je het beste met de TOS om kunt gaan.

Er zijn namelijk verschillen in de TOS. Waar het ene kind nog best veel vertelt en vooral met de zinsopbouw moeite kan hebben, vertelt het andere kind erg weinig en ligt dit aan de woordenschat en het aantal woorden dat het maken kan.

Welke hulp kan een TOS-kind krijgen?

Omdat de taalontwikkeling het sterkst is tot het zevende levensjaar, is snel hulp bieden erg verstandig. Het is slim om een leerproject te vinden waarbij niet alleen je kind wordt gestimuleerd in zijn taal- en spraakontwikkeling, maar waar jij ook leert hoe je thuis je kind kunt helpen! Behandelingen starten doorgaans al op hun tweede levensjaar.

De hulp aan een TOS-kind kan bestaan uit meerdere onderdelen. Het kan nodig zijn dat je kind een aantal dagdelen naar de therapie gaat. Hierbij zal het in een groep volop bezig zijn met deze ontwikkeling, samen met nog een aantal kinderen. Dit leert hem ook hoe hij om moet gaan met andere kinderen.

Daarnaast zal hij individueel logopedie krijgen. Zit je kindje op school, kinderdagverblijf of een peuterspeelzaal? Dan zullen zijn leerkrachten/begeleidsters gecoacht worden.

Voor de ouders zijn er bijeenkomsten en cursussen, zodat je je kind zo optimaal mogelijk kan helpen. Voorop staat natuurlijk zijn ontwikkeling maar ook het geven van vertrouwen en plezier in communiceren. Hij zal leren omgaan met emoties en zich kunnen gaan uiten. Hierdoor zal ook zijn zelfvertrouwen toenemen.

En natuurlijk: het voorkomt nog meer achterstand! Er zijn hulpaanbieders die ook een ambulant team hebben die dus hulp aan huis of/en de opvang bieden. Dit kan natuurlijk een pluspunt zijn, omdat hier het kind immers de meeste tijd verblijft.

Heb je zo je twijfels? Uit ze direct bij het consultatiebureau of bij de huisarts. Als een kindje vroeg geholpen wordt, zal het met zo min mogelijk achterstand aan de basisschool kunnen beginnen.

Is jouw kind tweetalig en denk je dat het daardoor komt? Bedenk dat het algemeen bekend is dat TOS bij tweetalige kinderen nog minder snel wordt herkend. Dus neem geen risico en praat er gewoon over!

De behandeling van een TOS

Het is belangrijk dat kinderen met een TOS zo vroeg mogelijk gesignaleerd worden en geholpen worden om de spraakontwikkeling te stimuleren. Tot ongeveer het zevende levensjaar kun je dit het meeste beïnvloeden blijkt uit onderzoek.

Veel peuterspeelzalen hebben het VVE-programma. Hierdoor kunnen kinderen 4 dagdelen gebruik maken van de peuterspeelzalen in plaats van 2, de gemeente vergoedt deze 2 dagdelen.

Individuele behandeling

Bijna alle kinderen met een TOS zijn onzeker, doordat ze merken dat ze door de ander niet begrepen worden of zelfs uitgelachen kunnen ze steeds minder gaan praten. Het maken van vrienden op de basisschool en je eigen grenzen aangeven zijn problemen waar kinderen met een TOS tegenaan kunnen lopen.

Groepsbehandeling

Als je kind gebruik maakt van een groepsbehandeling, dan zijn dit kleine groepjes waarin het gaat oefenen. Het voordeel van de groepsbehandeling is dat sociale situaties meteen geoefend kunnen worden en de weerbaarheid en het zelfvertrouwen vergroot worden.

Wat leert je kind zoal in een groepsbehandeling?

  • Opkomen voor zichzelf
  • Om hulp vragen
  • Omgaan met anderen
  • Omgaan met gevoelens
  • Een verhaal vertellen en hoe je dit doet
  • Praten over lastige onderwerpen

Individuele behandeling

Kinderen die gefrustreerd zijn doordat hun taalproductie niet op gang komt, hebben veel baat bij een individuele behandeling. Er zijn behandelingen waarbij gebruik gemaakt wordt van beweging om moeilijke situaties of gevoelens te oefenen.

Handvaten voor jou als ouder

  • Praat zo rustig mogelijk en gebruik geen moeilijke woorden
  • Lees veel voor en moedig je kind aan om te reageren
  • Geef één opdracht tegelijk
  • Heb oog voor de energie die het een kind kost om de hele dag de taalproductie op te zuigen en te proberen dit terug te geven. Bouw rustmomentjes in
  • Blijf met en tegen je kind praten, ook als je kind maar weinig terugzegt
  • Verbeter een verkeerde zin niet, maar herhaal dit op de goede manier. Bijvoorbeeld: ik de psiesauto zien zeg: O heb jij de politieauto gezien?

Toekomst kinderen met een TOS

Veel ouders maken zich zorgen over hoe de toekomst van hun kind eruit zal zien. Belangrijk is om te weten dat als je kind op de basisschool zit, er gezocht wordt naar wat de meest passende aanpak is.

Scholen kunnen een arrangement aanvragen zodat een taalspecialist op school komt observeren, de leerkracht tips geeft en met het kind aan de slag gaat.

Dit kan wekelijks zijn of 1 keer in de twee weken, het hangt af van de intensiviteit van het arrangement. Daarnaast leren kinderen veel van elkaar in de groep.

Ook kan een school extra insteken op taalhulp in een klein groepje buiten de klas, bijvoorbeeld met een juf of onderwijsassistente die voorleest, woorden van een plaat met de kinderen bespreekt en werkt aan de woordenschat.

Het kan zijn dat dit allemaal niet de beste oplossing is voor je kind, er zijn speciale scholen waar kinderen met een TOS opzitten om zo in een warm taalbad de beste en het meeste taalaanbod op hun niveau te krijgen.

Dit betekent vaak dat ze niet meer op een reguliere basisschool kunnen blijven maar met een busje naar een andere school gaan.

Voor de kinderen die hierop zitten geeft het veel herkenning; alle kinderen daar hebben met hetzelfde probleem te maken en snappen elkaar in hun frustraties. De leerkrachten hebben er veel kennis omdat zij een aanvullende opleiding hebben gedaan.

Er zijn veel kinderen die na een jaar op een cluster-2-school de overstap weer maken naar de reguliere basisschool. Dit is echter afhankelijk van de soort TOS die ze hebben en de begeleiding die ze krijgen.

Extra tip: check de oren!

Heb jij zo je twijfels? Dan wil ik je aanraden om niet alleen je twijfels te uiten, maar ook de oren van je kindje te laten nakijken. Uit mijn eigen omgeving ken ik een kindje die simpelweg niet goed sprak omdat hij het niet goed kon horen!

En dat is toch weer een heel ander probleem, wat zelfs niet eens met echt doof zijn te maken hoeft te hebben. Uitspuiten of bijvoorbeeld buisjes kunnen soms ook al de oplossing zijn…

Wil Cats
Volg me via:
Latest posts by Wil Cats (see all)