Skip to Content

Sociaal emotionele ontwikkeling puber 12 – 18 jaar

Sociaal emotionele ontwikkeling puber 12 – 18 jaar

Een blog vol informatie over pubers en hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Van zelfbeeld tot seksuele ontwikkeling. Je leest het allemaal. En aan het einde vind je een heuse puberchallenge. Klinkt veelbelovend!

Sociaal-emotionele ontwikkeling: Zelfbeeld

Zelfbeeld: De ideeën van een kind die hij/zij over zichzelf heeft. Een belangrijk goed. Hierbij hoort onder andere:

  • De eigen mening.
  • Zelfkennis.
  • Waardering van jezelf.
  • Waarden

Pubers hebben een mening. Te allen tijde hebben ze een instinctieve mening over diverse zaken. Het uiten van deze mening zullen ze niet te allen tijde vertellen. Want pubers zijn gevoelig voor de mening van anderen. Dus als zij een andere mening hebben dan hun klasgenoten, dan vinden ze het lastig om aan te geven dat ze het niet met diegene eens zijn.

Het zelfvertrouwen moet groeien en met de tijd, lukt het de jongeren beter om achter hun eigen mening te staan en deze te uiten. Jongeren zijn zich al goed bewust van anderen en hun mening, ze kunnen hier ook rekening mee houden.

De zelfkennis van pubers is meer ontwikkeld dan bij kinderen op de basisschool. Wie ben ik en wat wil ik? Op die vraag hebben ze steeds beter een antwoord.

Hoe je bent is niet altijd hoe je wilt zijn. Pubers vergelijken zich vaak met anderen. Het nieuwe jasje van de klasgenoot, wil jouw dochter ook heel graag hebben. Is die leerkracht nou echt zo erg, zoals Ruth vertelt? Ze komen in aanraking met veel meningen. En vanuit die meningen wordt hun eigen mening opgebouwd.

Wat vind ik van mijzelf? Waardeer ik al mijn kwaliteiten of ben ik druk bezig met de negatieve mening die een ander tegen mij uit? Dit is een proces. De mening van een leeftijdsgenoot weegt zwaarder mee dan de mening van de ouder.

Als jij een goede basis hebt gelegd op de basisschool met betrekking tot de zelfwaardering, dan is het makkelijker om aan hun eigen mening vast te houden.

Zelfvertrouwen

Onzekerheid

Het is een beetje gek om te beginnen met onzekerheid wanneer je het kopje: ‘zelfvertrouwen’ leest. En toch komt onzekerheid bij elke puber voor. En dat is helemaal prima. Maak je daar maar niet te veel zorgen om. Als ouder voel je aan wanneer de onzekerheid de overhand gaat nemen. Dat is het moment om in te grijpen.

Hoe grijp je dan in? Door jouw puber leren te geloven in zichzelf. Ofwel zelfvertrouwen creëren.

Opkomen voor jezelf

Hoe leer je nou voor jezelf op te komen? Ga eerst het gesprek aan met jouw kind. Een kind moet er namelijk wel achter staan, anders is het trekken aan een dood paard.

Is je kind niet direct enthousiast wanneer je begint over opkomen voor jezelf? Dan kan het geen kwaad om kort uit te leggen wat het haar gaat opleveren. Je hebt het nu in de week gelegd en laat de bal maar even bij jouw dochter liggen. Ze zal het onthouden en erover nadenken.

Beslissingen worden niet direct genomen. Staat jouw dochter er open voor? Dan kunnen onderstaande middelen helpen:

  • Praten
  • Rollenspellen
  • Oefeningen
  • Eigenwijsjes spel
  • Trainingen

Lees ook: Weerbaarheid & zelfvertrouwen kind vergroten; spelletjes en oefeningen

Realistische verwachtingen

Kinderen hebben een bepaalde verwachting hoe ze het op school zullen doen. En vaak horen hier ook voldoendes bij. Erbovenop hebben ze ook nog de verwachtingen die hun ouders hebben. En ook al worden deze niet uitgesproken, kinderen hebben het toch wel snel door.

Leg de lat lager voor je kind. En mocht je merken dat jij de hoge verwachtingen hebt, spreek dit dan uit. En geef toe dat dit niet eerlijk is voor je kind. Want druk op de schouders van je ouders, helpt niet mee aan het zelfvertrouwen.

Emotieregulatie

Emoties gaan alle kanten op door de hormonen bij pubers. Het is de kunst om deze in bedwang te houden. Boosheid is niet altijd boosheid. Het kan ook een manier zijn om hun verdriet te uiten.

Herkennen

Allereerst moet je al je emoties herkennen. Vaak weet je op het moment zelf wel dat je boos of verdrietig bent. Merk je dat de emoties extreme vormen aannemen? Dan is het van belang om de opbouw van tevoren te herkennen. Sporten kan helpen om de zelfbeheersing te vergroten.

Jouw vertrouwen is ontzettend belangrijk. Het geloven in je eigen kind. Spreek dit ook eens uit. En ga samen eens FiFa spelen. Interesse tonen in je kind is belangrijk. Het maakt de band sterker, waardoor je moeilijke gesprekken ook makkelijker kunt voeren.

Schaamte

Schaamte hoort erbij. En dat is een gegeven waar een puber niet op zit te wachten. Een beetje schaamte is niet erg. Het hoort bij de leeftijd en ook bij het leven. Het zorgt ervoor dat je je bewust bent van je eigen voorkomen. Qua uiterlijk, maar ook hoe je jezelf neerzet als persoon.

Bloot lichaam

Iedereen weet dat als je in de puberteit terechtkomt je lichaam een ontwikkeling doormaakt. Je lichaam ontwikkelt zich naar een vrouwelijk of mannelijk lichaam. Daarbij hoort dat de puber niet meer wil dat jij hem/haar nog naakt ziet.

Het slot op de badkamerdeur zal veelvuldig in gebruik worden genomen. En ze zitten al helemaal niet meer te wachten op het blote lichaam van hun ouders, dat zal je als ouders duidelijk te horen krijgen.

  • Uiterlijk
  • Borsten groeien
  • De baard in de keel
  • Haargroei
  • Acné
  • Transpiratie

Allerlei zaken waardoor je op kunt vallen. En dat is wat de meeste pubers niet willen. Probeer je kind mee te geven dat ieder mens uniek is en dat je mag zijn wie je bent ook qua uiterlijk.

Natuurlijk begrijp je dat het niet tof is als je een pukkel op je kin hebt zitten. Denk niet te min over hun onzekerheden.

Familie

Jongeren gaan zich schamen voor hun familie. Voor hun vader die een grapje maakt waar een vriend bij is. Of zijn zusje dat in haar neus peutert. Vaak zit het in kleine dingen die al kunnen irriteren. Hormonen gieren door het lichaam van jullie puber.

Prestaties

De maatschappij is prestatiegericht en helaas krijgen onze pubers dit ook mee. Ze kunnen zich dus schamen voor de 4,6 die ze gehaald hebben voor Frans. Het kan ook de andere kant op zijn.

Haal jij als enige van de klas altijd het hoogste cijfer? Dan val je op en kun je je hiervoor gaan schamen.

Maar schaamte kan ook behoorlijk in de weg gaan zitten. Te veel in de weg gaan zitten. Als je dit merkt is het tijd om hier wel het gesprek over aan te gaan. Ook al zit jouw puber daar natuurlijk niet op te wachten.

Zelfstandigheid

De weg naar een zelfstandige volwassene is van start. En daarbij komt ook de weg van het loslaten van je kind voor jou als ouder. Een hobbelige weg, dat kan ik je wel vertellen.

Pubers zijn veel met zichzelf bezig, omdat ze hun eigen identiteit ontwikkelen. Ze groeien hierin, maar kunnen er ook onzeker over zijn. Iedere puber maakt het mee, alleen als je het zelf als puber meemaakt heb je dat minder door. Jongeren zijn kwetsbaar.

Welke invloeden zijn belangrijk tijdens de ontwikkeling naar hun eigen identiteit?

  • Familie
  • Vrienden
  • Afkomst
  • Religie
  • Idolen

Waaraan herken je hun identiteit?

Aan tafel praat jullie zoon mee over de gebeurtenissen rondom terrorisme. Hij weet wat er speelt en deelt zijn mening. De keuze van vrienden is belangrijk. Wie heeft hij om zich heen, zij spelen een belangrijke rol met betrekking tot hun identiteit. De kledingstijl kan veranderen. Denk maar aan de Gothics of naveltruitjes.

Losmaken

Tegelijkertijd met de zoektocht naar hun eigen identiteit maken ze zich ook los van hun ouders. Dit merk je doordat jongeren:

  • Zelf hun kleding willen kiezen.
  • De mening van hun ouders niet altijd meer willen horen.
  • Geïrriteerd reageren wanneer hun ouders iets zeggen.
  • Express niet naar de regels van hun ouders luisteren.
  • De grenzen opzoeken en over gaan.
  • Ze zijn nog weinig in de woonkamer te vinden.
  • Ze zijn het liefst de hele dag met hun vrienden.
  • Ze worden boos wanneer je hen herinnert aan een afspraak. “Dat weet ik ook wel. Waar bemoei jij je mee?!”
  • Wisselingen in hun humeur
  • Zijn vaak moe/lui. (Ze hebben soms echt geen zin om iets te doen. Maar lichamelijk kunnen ze ook vaker moe zijn, doordat hun lichaam een groeispurt doormaakt)

Seksuele ontwikkeling

Lichamelijk gebeurt er veel op het gebied van seksuele ontwikkeling. En misschien psychisch nog wel veel meer. Het begint bij verliefdheid. De kalverliefde van de kleuterklas is schattig, maar telt natuurlijk eigenlijk niet mee.

Vanaf nu komen ze in een wereld terecht waar ze echte verliefdheid leren kennen. Vlinders in de buik en giechelen als de jongen langs loopt die ze leuk vindt.

Verliefdheid op hun favoriete zanger komt ook voor. Ik was verliefd op Gordon. Tja…verliefdheid kent geen grenzen wanneer je 12 jaar oud bent 😊.

Wanneer de verliefdheid serieus wordt en de liefde van beide kanten komt dan kun je verkering verwachten. En dit klinkt natuurlijk best basisschoolachtig. Dus je krijgt een relatie. Al vind ik dat dan weer zo volwassen.

Vaak wordt er in het begin geknuffeld en gaat dit over in (tong)zoenen. Vervolgens wordt het lichaam van de ander verder ontdekt door aanrakingen. En de volgende stap is naakt in bed en daarna geslachtsgemeenschap.

Zo op papier lijkt het heel snel te gaan. Dat kan, maar is zeker niet altijd het geval. Begin op tijd met seksuele voorlichting. Wees liever te vroeg dan te laat. Denk dan aan groep 7/8. Laat je kind eerst eens zelf vertellen wat het al weet van liefde en seks. Vul daarna aan.

En benadruk goed dat je alleen dingen moet doen waar je zelf achter moet staan. Nee = nee en daar heeft de ander naar te luisteren. Doe het op je eigen tempo. Doe het veilig! Een inkoppertje, maar zo belangrijk.

En waar liefde is, is er ook verdriet. Want er gaan dingen gebeuren in hun relatie waardoor er ook verdriet is. En in het ergste geval (in de ogen van je kind) raakt de verkering uit.

Dit hoort erbij en het is mooi als je erbij bent wanneer je kind dit verdriet een plekje gaat geven. Zo kan je haar ondersteunen.

Puberchallenge

Het centrum Jeugd en Gezin organiseert de puberchallenge. Dit is een gratis online pubercursus. Wanneer je ook weleens rollende ogen, diepe zuchten of dichtgeslagen deuren thuis hebt 😊.

Anita Schokker