Zesjescultuur middelbare school; wat is er mis met het berekenen in plaats van meegaan met de prestatiemaatschappij?

Onderzoek laat zien wat voor schokkende effecten een prestatiemaatschappij op pubers heeft. Zo vertellen pubers over het ontstaan van (faal)angst, stress en het constant voelen van een hoge druk om te presteren. Ditzelfde onderzoek laat zien dat er onder Nederlandse pubers steeds meer klachten van een burn-out zichtbaar worden.

Ander onderzoek toont weer dat de zesjescultuur in opkomst is bij veel middelbare scholieren. In dit artikel willen we verder ingaan op beide uitersten. En niet alleen bij middelbare scholieren zoals je in dit filmpje hier ziet.

Wat onder een zesjescultuur verstaan wordt?

Met de term ‘zesjescultuur’ wordt bedoeld dat iemand de instelling heeft om zich te richten op het behalen van slechts het minimaal benodigde resultaat. Een 5,5 of 5,6 is hoog genoeg voor een vak.

Waarom nog harder en langer leren voor een 7? Er zijn scholieren die precies berekenen welk cijfer ze voor een toets moeten halen om als gemiddelde uit te komen op een 5.6.

Critici van de zesjescultuur geven als argument dat het ontbreekt aan ambitie bij Nederlandse scholieren.

Anderen geven aan dat het onderwijs zou moeten draaien om het ontplooien van individuele talenten. Dat er meer maatwerk geboden moet worden en minder algemene lesprogramma’s. Dat studenten uit de zogenaamde zesjescultuur heus wel ambitieus zijn. Maar dan wel als ze bezig zijn met iets waar hun interesse in ligt.

Praktisch ingestelde studenten zullen wel warm lopen voor een techniekles of bij het vak handvaardigheid. Maar minder voor vakken als geschiedenis en aardrijkskunde.

Het zou kunnen dat de zesjescultuur hoort bij het einddoel van de student. Dat mee kan wegen waar jij je hard voor inzet en rekening houdt met hoe vaak je dit gaat gebruiken in je latere beroep.

Veelgehoorde opmerkingen van een student met deze mentaliteit is bijvoorbeeld:

• ‘Een 6 is toch voldoende. Dat laat zien dat ik de kennis voldoende beheers’.
• ‘Na hard leren ben ik het zo vergeten. Waarom dan nóg meer moeite doen voor een 7. Die kennis vergeet ik even hard’.
• ‘Het is maar school, een fase. Als ik het diploma heb, ga ik iets doen wat ik echt leuk vind’.
• ‘Ik wil ook tijd overhouden voor sport en vrienden. Met een 6 als gemiddelde houd ik daar ook tijd voor over’.
• ‘Het is belangrijk dat mijn middelbare schooltijd ook leuk is. Ik moet nog een leven lang hard werken’.
• ‘Ook met zessen haal je je diploma’.

Prestatiemaatschappij in opkomst?

Diverse media berichten dat de zesjescultuur steeds meer plaats maakt voor een prestatiemaatschappij. Dit zou liggen aan enerzijds de druk en verwachtingen vanuit ons als ouders, anderzijds aan de eisen die banen vandaag de dag aan ons stellen.

Diverse opleidingen hebben regels voor het behalen van een studiejaar. Zoveel credits of studiepunten moet je halen, naast allemaal voldoendes om door te gaan naar het volgende jaar. Alle stages moeten het liefst ruim voldoende zijn, dan weet je zeker dat je veilig zit.

Scholieren vertellen dat het al begint met de keuze van het niveau. Studenten die instromen op HAVO / VWO maken na twee jaar de keuze voor een niveau.

Er zijn scholen die ze na één jaar de toetsen laten maken op het niveau waar ze graag op in zouden willen stromen. Dit kan een leerling die graag VWO wil doen, maar over HAVO-denkniveau beschikt, triggeren om te gaan voor het hoogst haalbare.

Minstens enkel negens en tienen. Met daarbij constant de angst voelen om te falen, om het niet goed genoeg te doen.

Gevolgen prestatiecultuur

Wat er in Nederland overheerst, of het nu zesjes – of prestatiecultuur is, het heeft allebei nadelen voor pubers. Denk maar aan het schrikbeeld van Japan. Waar zowel studerende jongeren als ouderen gebukt gaan onder de hoge leer- of werkprestaties.

De nadelen van de prestatiecultuur zijn:

• Toenemende klachten van angst
• Toenemende klachten van het voelen van druk om te presteren
• Onzekerheid
• Slapeloosheid
• Verandering in eetgedrag (veel of juist weinig trek)
• Niet meer kunnen genieten
• Sociale contacten uit de weg gaan
• Gevolgen zesjescultuur
• Later kan er spijt ontstaan dat er niet meer geïnvesteerd is in bijvoorbeeld het leren van een vreemde taal
• Spijbelgedrag kan hierdoor verergeren (als ik maar een 6 haal dan is het prima)
• Niet meer snel warm lopen voor iets op school

Mogelijke tussenoplossing

Het zou prachtig zijn als het Nederlandse onderwijssysteem zo ingericht kan worden, dat alle leerlingen gemotiveerd naar de einddoelen werken. Dat ze oprecht de kennis en vaardigheden willen leren. Dan wel met de goede balans.

Niet doorslaan in het idee dat alleen tienen goed genoeg zijn, maar dat je naast de kennis er ook praktisch mee uit de voeten kunt. En dat het je werkzame leven een stuk makkelijker maakt, als je de kennis paraat hebt.

Het is erg om te lezen dat zoveel pubers gebukt gaan onder burn-out- of depressieklachten. Elke ouder wil zijn kind hiervoor beschermen. Enerzijds kan het komen door karaktereigenschappen (perfectionistisch, gedreven, ambitieus) die een puber ver kunnen brengen.

Anderzijds kan het komen door de druk die ze uit de omgeving voelen. En als een puber een toekomstbeeld voor ogen heeft, van bijvoorbeeld arts worden, en weet dat er een loting voor is, kan de druk extra voelbaar zijn in het behalen van hoge cijfers.

Wat kan je als ouder betekenen?

Vele wegen leiden naar Rome en je best doen zou genoeg moeten zijn voor een leerzame, ontspannen middelbare schooltijd. Wat kun je doen als ouder als je merkt dat je kind gebukt gaat onder de prestatiecultuur?

• Maak het bespreekbaar. Uit je zorgen en vertel wat je ziet aan je puber.
• Leer samen positieve affirmaties aan. ‘Ik doe mijn best en dat is echt goed genoeg.’ Of: ‘ Het is niet erg om fouten te maken.. Daar leer ik juist het meeste van’.
• Vraag naar de planning van toetsen en hoe je hierin kunt helpen. Mogelijk door te overhoren, een kopje thee te brengen of alleen maar te luisteren.
• Als je merkt dat de gezondheid van je puber lijdt onder het schoolwerk, schakel dan professionele hulp in. Cognitieve gedragstherapie is bijvoorbeeld een helpend middel om negatieve denkpatronen en gedachten aan te pakken. Een psycholoog of orthopedagoog kan deze therapie aan je puber geven.

• Author
• Recent Posts

Mirjam de Stigter

Tekstschrijver at Tekstbureau Schrijfkameleon

Mirjam is al meer dan een decennium getrouwd met haar jeugdliefde. Samen zijn ze de trotse ouders van drie prachtige kinderen: twee zoons (2015 en 2020) en dochter (2017). Haar hart ligt in het basisonderwijs, waar ze al ruim 12 jaar haar passie volgt. Mirjam heeft zowel als leerkracht als intern begeleider waardevolle ervaring opgedaan.

Naast haar toewijding aan het onderwijs, floreren Mirjams creatieve kanten. Lezen en schrijven vormen de kern van haar grootste hobby, en het feit dat ze deze passie kan uiten in deze blog vervult haar met vreugde. Het schrijven voor verschillende bureaus geeft haar de kans om haar horizon te verbreden en kennis verder te verdiepen.

Je kunt haar het beste omschrijven als enthousiast, lief, duizendpoot, creatief, vrolijk en met name dol op het stimuleren van de ontwikkeling van ieder kind.

Latest posts by Mirjam de Stigter (see all)

• 37 Babyshower spelletjes & activiteiten; van opdrachten tot raadspelletjes of creatieve herinneringen - 18 February 2024
• Zwangerschap geheim houden en verbergen - 1 October 2023
• Sinterklaas speelgoed; 22x sint en piet speelst, handpoppen en meer - 1 October 2023

Gerelateerde berichten:

Proefwerkweek; rooster of planning maken; hoe kan je je kind dit leren? Schoolfeest organiseren; tips en ideeën Wat geven als cadeau voor gastgezin / uitwisseling kind? Welke kleding naar de middelbare school?