Skip to Content

Prenatale screening; voor- en nadelen diagnostisch onderzoek tijdens zwangerschap

Prenatale screening; voor- en nadelen diagnostisch onderzoek tijdens zwangerschap

Iedere keer als ik een echo had, dacht ik: vandaag kindje kijken! Superleuk, enorm bijzonder en ook een beetje spannend. Want ja, echo’s zijn er voor de pret, maar ook (vooral) om te kijken hoe het met je kindje gaat.

Tijdens de zwangerschap word je echter goed gemonitord en zijn er verschillende opties voor prenatale screening. Hoeveel echo’s en testen zijn er, waar heb je recht op en wat onderzoeken ze dan eigenlijk?

En hoe zit het nu met die NIPT-test?

Voor- en nadelen prenatale diagnostiek

Vroeger – nog maar 25 jaar geleden – was het geen goed teken als je als zwangere vrouw een echo kreeg. Dat betekende meestal dat de verloskundige vermoedde dat er iets niet helemaal in de haak was.

In 25 jaar tijd is er dus heel veel veranderd: nu gebeurt het zelfs dat mensen vergeten dat een echo vooral medisch bedoeld is.

Natuurlijk is het leuk om naar je kindje te kijken, maar het heeft ook een reden: is hij of zij goed gegroeid? Is er voldoende vruchtwater? En zijn alle organen goed aangelegd en in functie?

Omdat veel mensen ook een keer ‘gewoon’ naar hun kindje willen kijken, kun je een pretecho laten maken. Dat is een echo ‘voor de lol’. Er wordt dan niet medisch gekeken.

Je kunt dan proberen om een zo mooi mogelijke echofoto te maken. Verderop in de blog lees je welke echo’s en pretecho’s er allemaal zijn.

Standaardecho’s

Elke zwangere vrouw krijgt een aantal standaardecho’s. Meestal zijn dit er 2. De termijnecho en de 20-wekenecho, die worden vergoed vanuit je verzekering. Als er een medische indicatie is, worden de extra echo’s uiteraard ook vergoed.

De echo’s zijn niet verplicht, je kunt er dus voor kiezen om geen enkele echo te laten uitvoeren.

Dit wordt echter niet aangeraden en kan ook medische risico’s met zich meebrengen. Bijvoorbeeld als je kindje een hartafwijking heeft, en je weet het niet terwijl je wel thuis gaat bevallen.

In het ziekenhuis kan je kindje meteen opgevangen worden en de juiste medische zorg krijgen; het team heeft zich dan voor kunnen bereiden. Nagenoeg alle zwangere vrouwen kiezen dan ook voor de echo’s.

De termijnecho

Deze wordt rond 9 á 12 weken uitgevoerd. Met deze echo wordt gekeken hoe lang je zwanger bent, of het één kindje is of meer, of de baby en de placenta goed ontwikkeld zijn voor de zwangerschapsduur en waar het kindje zich heeft ingenesteld.

Bij een echo vanaf 6 á 7 weken kun je het hartje horen kloppen. Met 9 weken zie je nog een ‘garnaaltje’, kijk je twee weken later dan zie je al ‘uitsteeksels’ wat armen en benen zijn en het kindje kan deze dan ook al echt bewegen.

Lees ook: Uitgerekende datum berekenen

De 20-wekenecho

De 20-wekenecho staat vooral bekend als de echo waarop het geslacht van je baby met 99% zekerheid kan worden vastgesteld. En ja, ook anno 2019 gebeurt het nog steeds dat ze het weleens verkeerd hebben…

Houd dat dus toch altijd een beetje in je achterhoofd…

Maar het belangrijkste is het medische aspect. Met 20 weken wordt je kindje volledig nagekeken, alle organen worden gecontroleerd, de placenta, de navelstreng, het vruchtwater en de groei van het kindje. Zo’n echo kan zo een uur duren en speelt vaak een belangrijke rol in het uitzien naar je kindje.

Het is daarom fijn om samen met je partner naar deze echo te gaan. In de meeste ziekenhuizen mag je je kinderen ook mee nemen, maar vraag dit voor de zekerheid toch even na, want sommige ziekenhuizen hebben hier hun eigen beleid in.

En denk er zelf ook over na, want ja het is leuk om de baby te zien, maar er bestaat een kans dat de arts iets ziet wat niet goed is.

Je kunt ook de 20-wekenecho samen met je partner doen, en als alles goed is een pretecho met de kinderen erbij.

Lees ook: Geslacht baby voorspellen; bakerpraatjes en testen jongen of meisje

Groeiecho

Onderstaande echo’s zitten dus niet in het ‘standaardpakket’. Gaat alles goed in je zwangerschap, ben je gezond en is je kindje gezond? Dan worden alleen de termijnecho en de 20-wekenecho vergoed.

Dat betekent dat je de laatste 20 weken van je zwangerschap geen idee hebt wat zich in je buik afspeelt. Er wordt dan ook gepleit voor meer echo’s in de basisverzekering, want in 20 weken kan er nog enorm veel gebeuren.

Daarom besluiten verloskundigen regelmatig tot extra echo’s.

De derde echo is de groeiecho. Tijdens deze echo wordt gekeken hoe groot de baby is en hoe zwaar hij of zij ongeveer zal wegen. Hiermee kan een groeiachterstand of een groeispurt geconstateerd worden.

Een (veel) te grote baby kan duiden op zwangerschapssuiker, een te kleine baby kan duiden op een niet (meer) goed functionerende placenta.

Nogal belangrijke informatie dus. Maak je geen zorgen als je geen groeiecho krijgt: de verloskundige voelt altijd aan je buik en daardoor kan zij een goede inschatting maken over hoe groot je kindje ongeveer is.

Als ze twijfelt, maakt ze dus een groeiecho.

Liggingsecho

De vierde echo is een liggingsecho. Rond 36 weken moet een baby gaan indalen, met het hoofdje naar beneden. De meeste baby’s draaien vanzelf in de goede houding, maar je hebt er natuurlijk altijd eigenwijsjes tussen zitten.

Als je baby in week 36 nog niet gedraaid is, wordt er een liggingsecho gemaakt om te kijken hoe hij of zij dan wel ligt. Vervolgens wordt er geprobeerd om de baby een handje te helpen: de verloskundige draait de baby dan in je buik.

Dit wordt altijd door een gespecialiseerde verloskundige gedaan.

Als er ook maar enige reden tot zorg is, worden er extra echo’s gemaakt. Bij mijn baby vreesden ze een groeiachterstand en daarom kreeg ik mijn hele zwangerschap elke twee weken een echo.

Gelukkig werd ze niet té licht en behalve een weekje ziekenhuis was er niets aan de hand. Ik vond het heel fijn om mijn baby zo vaak te zien en kan me echt niet voorstellen hoe het moet zijn als je je baby maar 2 keer mag zien in je hele zwangerschap, terwijl die 2 echo’s medisch gezien ook behoorlijk spannend zijn.

Alleen al voor de hechting lijkt het me goed om meer echo’s te hebben. Om de volgende medische redenen worden extra echo’s gemaakt:

  • Groeiecho’s als ze een groeiachterstand of -spurt verwachten, bijvoorbeeld door een slecht werkende placenta, als je zelf afvalt, als je rookt, etc.;
  • Als je zwangerschap niet lekker loopt, ze willen dan je baby extra in de gaten houden;
  • Als je tussendoor bloedverlies hebt of krampen die op weeën lijken;
  • Als je zelf ziek bent;
  • Als je uitgerekende datum al voorbij is;
  • Als ze het bij een vorige echo niet helemaal goed hebben kunnen zien;
  • Etc. Vaak neemt een verloskundige het zekere voor het onzekere en wordt er al snel een extra echo gemaakt; het gaat toch om twee mensenlevens.

13-wekenecho

Met een 13-wekenecho kan een speciaal opgeleide verloskundige extra goed naar de groei en ontwikkeling van de baby kijken. Honderden verloskundigen hebben daarom de laatste tijd de aanvullende opleiding voor de 13-wekenecho gevolgd.

De 12-wekenecho richt zich op de datum en volgt de basis van het ontstaan van je kindje. Met de 13-wekenecho kunnen ernstige afwijkingen al gezien worden. Dit geldt voor een deel van de afwijkingen, die ze anders bij de 20-wekenecho zouden zien.

Dit geeft ouders meer tijd om informatie in te winnen, over wat dit betekent. Er kan extra onderzoek gedaan worden, als ook een second opinion bij een andere echoscopist. Ook helpt de 13-wekenecho, in de verwerking voor ouders.

Daarnaast kunnen ouders er eerder voor kiezen als ze dit willen, om de zwangerschap af te breken.

De 13-wekenecho geeft aan zowel de verloskundige als ouders een breed beeld van de gezondheid van de baby. Heb je een goede 13-wekenechouitslag? Dan geeft het voor veel ouders ook een stuk rust. Een 20-wekenecho is een spannend moment. Een goede uitslag kan stressgevoelens bij ouders flink doen verminderen.

Wat als blijkt op de 13-wekenecho dat je kindje een ernstige hartafwijking heeft of niet levensvatbaar is na de geboorte? Je kunt als ouders dan besluiten om de zwangerschap uit te dragen of deze af te breken. Een heel heftige en verdrietige situatie. We wensen je in dit geval veel sterkte toe.

Prenatale screening

Naast echo’s worden er ook andere prenatale testen uitgevoerd:

Bloedonderzoek

In het eerste trimester wordt er wat bloed afgenomen om te kijken welke bloedgroep je hebt en of alle waarden goed zijn. Goede bloedwaarden betekent een goede leefomgeving voor je baby en is daarom belangrijk.

Daarnaast zit er in je bloed enorm veel informatie, wist je dat ze zelfs aan jouw bloed kunnen zien of je een jongen of een meisje krijgt? Hier wordt alleen nooit naar gekeken, alleen als het medisch noodzakelijk is om vroeg te weten of je een jongen of meisje krijgt. S

ommige erfelijke ziekten zijn bijvoorbeeld alleen overdraagbaar op jongens of juist op meisjes.

De combinatietest

Deze test wordt niet vergoed, behalve als je 36 jaar of ouder bent. Met deze test wordt gekeken hoe groot de kans is dat je baby het syndroom van Down heeft. Ook bij deze test wordt er een bloedonderzoek uitgevoerd en worden de nekplooien van je baby onderzocht.

De Tripletest

Ook deze test is bedoeld om te kijken hoe groot de kans is dat je baby het syndroom van Down heeft. Deze test is iets minder betrouwbaar dan de combinatietest, maar kan later in de zwangerschap uitgevoerd worden – tot 18 weken.

Prenatale diagnostiek

Dat is een mond vol. Ook deze testen worden niet vergoed, behalve als je 36 jaar of ouder bent of als er een medische indicatie voor is. Prenatale diagnostiek is een verzameling onderzoeken:

De vlokkentest

Deze test is een vervolgonderzoek op de combinatietest. Als de combinatietest een hoge kans op een afwijking aangeeft, wordt de vlokkentest uitgevoerd.

Die is betrouwbaarder: er wordt wat placentaweefsel uit de baarmoeder gehaald, en zo kunnen de chormosomen van de baby onderzocht worden. Een afwijking is dan met meer zekerheid vast te stellen of uit te sluiten.

Vruchtwaterpunctie

Ook dit is een vervolgonderzoek op de combinatietest. Over de vlokkentest en deze test moet je goed nadenken of je dit wilt, er is een kleine kans op een miskraam na deze tests, ook al ben je het eerste trimester voorbij.

Je krijgt dan ook altijd begeleiding en gesprekken vooraf, en je mag ten alle tijde de test afzeggen omdat je het niet aandurft.

Lees ook: Vruchtwaterpunctie tijdens zwangerschap

De NIPT-test

Tegenwoordig hoor je ook veel over de NIPT-test. De NIPT vervangt de vlokkentest en de vruchtwaterpunctie: wat heel fijn is want die blijven toch gevaarlijk voor je baby.

De NIPT is een uitgebreid bloedonderzoek naar het Down syndroom, het Edwardssyndroom en het Patausyndroom. Iedere zwangere vrouw mag voor deze test kiezen, hij wordt alleen vergoed als er daadwerkelijk een medische indicatie voor is.

De NIPT vervangt dus de vlokkentest en vruchtwaterpunctie, en is daarmee veiliger, er is geen kans op een miskraam ten gevolge van de NIPT. Alleen: als de uitslag van de NIPT niet goed is, wordt er alsnog een vruchwaterpunctie of vlokkentest geadviseerd.

Alle drie de testen geven echter een kans aan: het kan dus zijn dat alle drie de testen zeggen dat er een hoge kans is op één van de drie syndromen, terwijl het kindje volledig gezond wordt geboren.

Of de testen zeggen lage kans, terwijl het kindje toch ziek is. Een moeilijke beslissing dus…

Kort samengevat: De NIPT vervangt de vlokkentest en vruchtwaterpunctie, wat fijn is want de NIPT is niet gevaarlijk voor je baby. Is de uitslag goed? Dan bestaat toch de kans dat je kindje een syndroom heeft.

Is de uitslag niet goed? Dan word je alsnog een vlokkentest of vruchtwaterpunctie aangeboden, wat gevaarlijk is voor je baby omdat er een kans op een miskraam is. En is de uitslag van de NIPT en/of vruchtwaterpunctie en/of vlokkentest niet goed?

Heb je alsnog kans dat je baby gezond geboren wordt. Dit komt omdat de testen kansen aan geven, en geen definitieve feiten.

Conclusie: je weet het nooit met 100% zekerheid. Daarnaast kunnen al die testen voor veel stress zorgen, wat niet goed is voor jezelf, maar ook niet voor de baby. Wij hebben er daarom voor gekozen om deze testen niet uit te voeren.

We hadden geen medische indicatie en echt uitsluitsel krijg je niet, daarom wilde ik er niet aan beginnen.

Lees ook: Wel of geen nipt-test?

Pretecho’s

Naast alle medische dingen is het superfijn om je kindje even ‘voor de lol’ te zien. Als je weinig echo’s van het ziekenhuis krijgt is het fijn om tussendoor nog een keer te spieken.

Krijg je helaas wel veel echo’s in het ziekenhuis is een pretecho tussendoor ook fijn: even gewoon kijken naar je kindje zonder allemaal medische termen te horen, gewoon even genieten en kijken hoe dat kleine wezentje lekker rondzwemt en je gewoon papa en mama voelen.

Voor beide situaties kan een pretecho een uitkomst zijn.

Er zijn veel bedrijven die pretecho’s aanbieden. Je kunt kiezen uit een gewone echo, een 3D-echo of zelfs een 4D-echo. Op een 3D-echo kun je echt het gezichtje van je kindje zien, op een 4D-echo zie je dat nog gedetailleerder en is het bewegend beeld ook mooi.

Op YouTube vond ik een filmpje wat het verschil tussen de echo’s heel mooi laat zien. En daarnaast is het ook gewoon een supermooi filmpje. Moet je nagaan als je dit ziet van je eigen kindje.

Als je een 4D-echo van je kindje ziet, heb je je kindje gewoon echt al gezien. Bizar hoe mooi!

Wil je een pretecho laten maken, doe dit dan voor 30 weken zwangerschap. Daarna zit je baby al zo opgevouwen dat er steeds een hand of voet voor het gezichtje zit en past je baby ook niet meer helemaal op het scherm.

Lees ook: Pretecho maken

Pretechoapparaat huren

Kun je er echt geen genoeg van krijgen? Dan kun je ook een echoapparaat huren, bijvoorbeeld voor een dag of een paar dagen. Ook handig als je een grote familie hebt, en je kunt ze niet allemaal mee slepen naar de echo.

Babywatcher verhuurt zo’n echoapparaat. Het is 79 euro voor 3 dagen waarbij je alle gemaakte beelden mag hebben en de verzending en retourneren gratis is.

Omschrijving van de afbeelding

Martine Pieters-de Wit