Paasvuur Nederland; waar komt traditie vandaan en wanneer / welke datum?

Paasvuren zijn een traditioneel onderdeel van het paasfeest in verschillende delen van Europa, waaronder Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Het zijn grote stapels hout die worden aangestoken en waarbij mensen samenkomen om te genieten van het vuur en de gezelligheid.

Paasvuren hebben een lange geschiedenis en worden vaak geassocieerd met het vieren van de lente en het verwelkomen van de langere dagen en warmer weer.

Hoewel de traditie in sommige delen van Europa is afgenomen, zijn paasvuren nog steeds een belangrijk onderdeel van het paasfeest in veel gemeenschappen en worden ze elk jaar met veel enthousiasme voorbereid en aangestoken.

Inhoud toon

Wat is een paasvuur?

Een paasvuur wordt, zoals de naam natuurlijk al doet vermoeden, aangestoken tijdens Pasen. Hout wordt met elkaar volop verzameld en op het juiste moment wordt deze houtstapel in de brand gestoken. Dit gebeurt als het duister invalt.

Op veel plekken is dit een groot spektakel en zal het hele dorp uitlopen. Ook wordt er vaak al met veel mensen hout verzameld om een zo groot mogelijke houtstapel te krijgen. Dit is dan ook een van de populairste Pasen uitjes.

Waar komt dit gebruik vandaan?

Het vermoeden rijst nu waarschijnlijk dat dit vuur een christelijke traditie is, omdat het met een christelijke feestdag te maken heeft. Niets is minder waar. Zoals bij veel gebruiken (zoals de kerstboom bij kerst) is de oorsprong allesbehalve christelijk.

Het paasvuur stamt namelijk waarschijnlijk af van een traditie die er al was voordat het christendom hier was. Men denkt dat het eigenlijk een gebruik was van de Germanen of dat het stamt uit een oudsaksische traditie. Het kan ook nog hierheen gebracht zijn door andere Indo-Europeanen.

Het christendom heeft meerdere ‘heidense’ gebruiken verchristelijkt. Het paasvuur is dan ook door de kerk gebombardeerd tot een symbool van de overwinning op de dood door Jezus. Van oorsprong was het vuur waarschijnlijk een eerbetoon aan de godin Ostara, welke werden ontstoken op gewijde offerplaatsen.

De kerk en het paasvuur

Zoals gezegd heeft de kerk zijn eigen invulling gegeven aan de vuren. In bepaalde gebieden is het de gewoonte om een Judasfiguur bovenop de stapel te zetten. Soms komt het ook voor dat het niet Judas, maar een heksenpop is. Er is geprobeerd om dit gebruik te stoppen. Omdat de kerk het vuur echter niet weg kreeg, is het dus gekerstend.

Sinds wanneer zijn er paasvuren?

Paasvuren worden voor het eerst beschreven in 1559. Maar er wordt aangenomen dat het om een voorchristelijk traditie en gaat en dan is het gebruik dus al vele eeuwen ouder.

Wat was de oude traditie?

De oude redenen voor het paasvuur was dus de verering van de godin Ostara. Het vuur en de rook zou in de beleving toen zorgen voor vruchtbaarheid.

Mensen sprongen ook door het vuur heen of werden hier doorheen geleid. Dit gebeurde ook met het vee. Uiteraard, zoals het een goed volksfeest betaamt, zal er gedanst zijn en werd er gedronken.

Waar worden Paasvuren aangestoken?

Paasvuren worden ontstoken in Nederland, wat meteen de westgrens aangeeft. Naar boven toe loopt dit gebruik door tot ergens in Denemarken, terwijl naar onderen toe de grens ligt in Zwitserland en Oostenrijk.

Ga je naar het oosten dan zal je tot de Harz (Duitsland) uitkomen. In Nederland wordt het met name in het oosten van het land gedaan. Op zich is het gebruik dus maar beperkt tot een relatief kleine regio in West-Europa.

Waar kun je paasvuren vinden in Nederland?

In Nederland vind je de paasvuren vooral in Gelderland, Overijssel, Drenthe en Groningen. Zoals je ziet dus de provincies die grenzen aan Duitsland. Toch komt het ook wel voor in Friesland en Noord-Brabant. Twente staat bekend om de vele paasvuren.

Wanneer ze afgestoken worden is verschillend. Dit kan zowel op de eerste als op de tweede paasdag zijn. Overigens zijn er ook delen in Europa waar het vuur op de zaterdag voor Pasen wordt ontstoken.

Grootste paasvuur

Onderling kunnen er tussen de dorpen een competitie ontstaan wie het grootste paasvuur weet te maken. Het wereldrecord ligt voor met de hand gebouwde stapels bij Espelo. Dit is een buurtschap bij Holten. Zij hadden een houtstapel van ruim 27 meter hoog, welke met de hand gestapeld werd.

Het record stamt al uit 1987. Zij houden ieder jaar een wedstrijdje met andere buurtschappen. Hierbij moet de stapel met de hand gemaakt zijn. Een kraan mag gebruikt worden om maximaal 4,5 meter mee te bouwen.

In 2012 had Espelo een paasvuur van 45,98 meter en heeft dit ingestuurd naar het Guinness book of records. Hiermee verbraken zij hun eigen record! Wil je meer weten over het paasvuur in Espelo of er zelf gaan kijken? Dan kan je op de site van dit paasvuur kijken naar de data.

Naast het paasvuur is er livemuziek en natuurlijk volop gezelligheid.

Verbranding van de duivelspop

In Huissen kun je niet alleen genieten van het grote vuur, maar wordt er ook een pop op de stapel verbrand. In dit geval wordt het niet gezien als Judas, maar als de duivel.

Overigens zijn er ook plekken waar er een pop als heks wordt verbrand. De duivelspop staat uiteraard voor alles wat fout is en met een optocht wordt de pop van de kerk naar de paasbult gebracht. Ook hier is er lekkers te krijgen. Je mag eveneens gewoon meelopen met de optocht.

Paasvuur in Velswijk

Het zou het gezelligste paasvuur in Oost-Nederland zijn, maar dat zal je natuurlijk zelf moeten bepalen… Een grote feesttent bij het vuur van Velswijk maakt het feestgevoel compleet. Een modern vleugje dus aan een oude traditie.

Achterhoek en Twente

Waarschijnlijk hoef je weinig moeite te doen om een paasvuur te vinden als je de kant opgaat van de Achterhoek of Twente. In een betrekkelijk kleine regio vind je bijna 100 paasvuren! De meeste zullen de eerste paasdag aangestoken worden.

Wil je meerdere vuren bij elkaar? Kijk dan eens bij Hengelo of Enschede! Meer weten over paasvuren in Overijssel? Dan biedt de site van Visitoost.nl je meer info.

Voorchristelijke gebruiken die gekerstend zijn

Naast paasvuren zijn er natuurlijk nog meer paasgebruiken die niet echt bij de kerk oorspronkelijk vandaan komen. Hoewel Pasen wel een echt christelijk feest is, en waarbij de datum is gelinkt aan de joodse Pesach, zijn de tradities niet allemaal christelijk te noemen.

Pasen valt in het voorjaar en daardoor zijn de oude gebruiken die bij de lente horen eveneens vermengd met de eigenlijke reden van Pasen: de opstanding van Jezus. Een ander gebruik die al ouder is dan Pasen zelf is bijvoorbeeld het eieren zoeken (Germaanse traditie).

Bij Kerst is de kerstboom een oud gebruik en men gaat er zelfs vanuit dat de datum ook niet historisch correct is. Het oude feest van de kortste dag werd hierbij een christelijk feest. Maar denk ook eens aan Sinterklaas.

De oude Heilige Sint Nicolaas heeft eveneens Germaanse tradities in zich! Eigenlijk is hij dan ook een mengeling van een Katholieke bisschop en Wodan (Odin).

Pasen

Pasen decoratie & hapjes

Author
Recent Posts

Volg me via:

Wil Cats

Schrijfster at geWILde teksten

Wil is een trotse moeder van vier puberende / volwassen jongens en vindt haar vreugde als beheerder van een 'vrolijke veestapel' in het bruisende gezinsleven en haar liefdevolle huwelijk.

Daarnaast is ze een gepassioneerde schrijfster, ze jongleert moeiteloos tussen de chaos van opgroeiende jongens en de serene wereld van woorden. Haar pen danst op het papier, gedreven door passie, en het favoriete onderwerp van deze woordkunstenaar? Ongetwijfeld: kinderen!

Volg me via: