Skip to Content

Overgewicht kinderen; van gevolgen tot medische oorzaken obesitas

Overgewicht kinderen; van gevolgen tot medische oorzaken obesitas

Steeds meer kinderen hebben last van overgewicht. In Nederland heeft 12% van de jeugd tussen de 2 en 21 jaar overgewicht. 3% van de kinderen heeft ernstig overgewicht, dit noemen we obesitas. Obesitas brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Vaak kan dit voorkomen worden door een gezond eetpatroon en meer beweging.

Wat is obesitas?

Steeds meer kinderen hebben last van overgewicht. Overgewicht betekent dat er teveel overtollig vet wordt opgeslagen in het lichaam. Ernstig overgewicht noemen we obesitas. Om te bepalen of een kind obesitas heeft wordt de BMI van het kind berekend.

BMI staat voor Body Mass Index en deze geeft de verhouding aan tussen lengte en gewicht. Via de site van het Voedingscentrum kun je gemakkelijk het BMI van je kind berekenen door geslacht, leeftijd, lengte en gewicht in te vullen. Dit kan vanaf 2 jaar berekend worden.

Gezondheidsrisico’s

Obesitas brengt ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Zo kunnen kinderen diabetes (suikerziekte) of een te hoog cholesterol ontwikkelen.

Diabetes heeft vele gevolgen voor de gezondheid, hieronder worden enkelen genoemd.

Effecten van diabetes op korte termijn zijn:

  • Veel dorst en veel plassen door overmatige lozing van afvalstoffen
  • Aantasting van de ooglens, rode ogen, wazig of dubbel zien
  • Chronische vermoeidheid
  • Wondjes die slecht helen en infecties die terugkomen

Effecten van diabetes op langere termijn zijn:

  • Vernauwing van de aderen. Dit kan leiden tot beroertes, trombose of een hartinfarct
  • Orgaanschade
  • Schade aan het netvlies met slechtziendheid en soms zelfs blindheid tot gevolg
  • Schade aan de nieren, gevolg is dialyse of zelfs transplantatie
  • Aantasting van het zenuwstelsel en de zenuwen. Dit kan zorgen voor pijn, tintelingen, gevoelloosheid, veel zweten, impotentie, maag- en darmklachten, minder gevoel of spierkracht in de benen en problemen met het evenwichtsorgaan
  • Naast diabetes en een te hoog cholesterol kunnen kinderen met obesitas last krijgen van ademhalingsproblemen, rugpijn en hun knieën slijten sneller. Ook hebben ze op latere leeftijd een grotere kans op een verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten en artrose.
  • Teveel opgeslagen vet verandert dingen in het lichaam. Vetcellen maken namelijk hormonen en andere stoffen aan. Teveel daarvan kan ervoor zorgen dat belangrijke dingen in het lichaam niet goed meer worden geregeld, zoals de bloeddruk, bloedsuikerspiegel, het gevoel dat je vol zit en de verdediging tegen virussen en bacteriën.
  • Door overgewicht kunnen kinderen zich minder makkelijk bewegen. Hierdoor hebben ze minder plezier in het bewegen, ze zijn sneller moe en hebben moeite om zich te concentreren. Ze zullen daarom minder snel meedoen aan spelletjes die veel energie kosten. Ze komen zo in een vicieuze cirkel terecht. Ze gaan steeds minder bewegen en krijgen daardoor steeds meer overgewicht.
  • Daarnaast heeft overgewicht ook emotionele gevolgen voor het kind. Vaak hebben kinderen met overgewicht weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld. Soms schamen ze zich voor zichzelf en voor hun lichaam. In sommige gevallen worden ze gepest. Deze kinderen zonderen zichzelf steeds meer af van anderen, voelen zich eenzaam en kunnen depressief worden.

Oorzaak

Belangrijke oorzaken van overgewicht zijn een ongezond eetpatroon en te weinig beweging. Maar het kan ook een lichamelijke oorzaak hebben, zoals aanleg in de familie of een aandoening van de schildklier.

Eten volgens de Schijf van Vijf

Om overgewicht en obesitas te voorkomen is een gezond voedingspatroon erg belangrijk. Zorg er daarom voor dat jij en je kind eten volgens de Schijf van Vijf. Zo krijgen jullie alle belangrijke bouwstoffen en vitamines binnen die jullie nodig hebben.

Wat staat er in de Schijf van Vijf:

  • Veel groente en fruit
  • Volkorenproducten, zoals volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst
  • Vlees (niet meer dan 500 gram per week) en vis (vooral vette vis)
  • Peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten
  • Magere en halfvolle zuivel
  • Zachte en vloeibare vetten, zoals olie, halvarine en vloeibaar bak- en braadvet
  • Water, thee en koffie (al zou ik koffie voor kinderen niet aanraden, maar voor papa of mama is dit prima)

Op de website van het Voedingscentrum staat precies beschreven wat wel en niet in de Schijf van Vijf zit.

Ook kun je daar de handige eetmeter app downloaden waarin je bij kunt houden wat je allemaal eet op een dag. De app vertelt je dan precies wat wel en niet in de Schijf van Vijf staat en wat de voedingswaarden van de producten zijn.

Tips om obesitas te voorkomen

Check de tussendoortjes van je kind. Sommige tussendoortjes zien er van de buitenkant erg gezond uit, maar zitten bomvol met suiker (ook al staat er op de verpakking ‘zonder toegevoegd suiker’!).

Check daarom altijd de tabel op de verpakking!

Bied gezonde tussendoortjes aan, zoals fruit of rauwkost.

Let er eens op wat je kind drinkt. Niet alleen in frisdrank zit veel suiker, maar ook in vruchtensappen, zoals appelsap. Diksap en aanmaaklimonade zijn niet veel beter.

Kies daarom eerder voor water (eventueel met fruit, komkommer of munt erin voor een lekker smaakje), thee, magere of halfvolle melk of karnemelk.

Zelf smoothies maken. De kant en klare smoothies in de winkel bevatten vaak veel suiker, dus het is veel gezonder om ze zelf te maken en helemaal niet moeilijk! Doe wat melk of yoghurt in de blender samen met wat fruit en binnen no-time zitten jullie aan een heerlijke gezonde smoothie.

Heb je nog wat van de smoothie over? Dan kun je dit invriezen in een ijsjesvorm, zo heb je een gezond ijsje voor de warme dagen.

Eet maaltijden aan tafel. Naast dat het veel gezelliger is dan op de bank voor de tv, ben je zo meer gericht op wat je eet en hoeveel je eet. Zo eet je niet onbewust teveel.

Wil je je kind toch een keer een wat ongezondere snack geven? Gebruik dan een bakje of schaaltje, in plaats van hem rechtstreeks uit de chipszak te laten eten. Als het bakje leeg is, is het op en blijft hij niet dooreten totdat ineens de hele zak chips leeg is.

Zorg ervoor dat je kind genoeg slaap krijgt en genoeg drinkt. Soms lijkt het alsof je honger hebt, terwijl je eigenlijk moe bent of dorst hebt. Als je kind zegt dat hij trek heeft, bied dat eerst een glas water aan.

Leer je kind wat eten en bewegen doet met zijn lichaam. Als je gewoon dingen verbiedt, zal je kind niet snappen waarom het niet mag. Als jij er dan niet bij bent zal hij toch gewoon ongezonde dingen gaan eten. Door hem te vertellen WAAROM het belangrijk is om gezond te eten en te bewegen, zal het voor hem logischer zijn en zal hij uit zichzelf beter de juiste keuzes kunnen maken.

Meer bewegen. Vind je kind het niet leuk om te bewegen? Kijk dan naar wat hij leuk vindt en verzin daar uitdagingen bij. Maak er een spelletje van, zet een speurtocht uit in de buurt, organiseer een spannende wandeltocht door het bos of ga lekker naar het zwembad.

Alle kleine beetjes helpen. En doe zelf mee! Dat stimuleert je kind om meer te bewegen en zo heb je zelf je dosis beweging ook gehad. Bovendien zal het de band tussen jullie versterken en is het veel leuker om samen dingen te doen dan alleen.

Geef zelf het goede voorbeeld. Kinderen kopiëren alles wat ze zien. Dus als je zelf alleen chips en chocola eet als tussendoortje en de hele dag op de bank hangt, dan zal je kind dat ook doen. Aan de andere kant, als jij tussendoor een appel of een paar cherrytomaten eet en veel beweegt, dan zal je kind dit juist overnemen.

Hulp bij (ernstig) overgewicht

Vraag advies aan de huisarts, schoolarts of op het consultatiebureau wanneer je kind (ernstig) overgewicht heeft. Hier kun je ook terecht bij twijfels of vragen over het gewicht van je kind. Ga niet zelf aan de slag om je kind te laten afvallen. Het is namelijk belangrijk dat kinderen de juiste voedingsstoffen binnenkrijgen om te kunnen groeien.

De dokter zal eerst een vragenlijst doorlopen, een gesprek voeren en een lichamelijk onderzoek doen. Vaak wordt er bloed afgenomen om te kijken of er sprake is van een lichamelijke oorzaak.

Ook wordt er een OGTT-test gedaan om te kijken of er al sprake is van suikerziekte of een voorstadium daarvan. Er wordt bloed afgenomen, waarna er een beker suikerwater gedronken wordt.

Na een poosje wordt er nogmaals bloed afgenomen om te kijken wat dat suikerwater met het lichaam doet en of het goed wordt afgebroken door het lichaam.

Er bestaat geen standaardbehandeling voor obesitas. Omdat de oorzaak niet bij elk kind hetzelfde is, zal er per kind gezocht moeten worden naar een behandeling die past bij het kind.

Er wordt gekeken welke begeleiding het kind nodig heeft op het gebied van voeding, beweging en emotioneel gebied. De huisarts kan je kind eventueel doorverwijzen naar de juiste zorgverlener voor hulp, bijvoorbeeld naar een kinderdiëtist of een kinderarts.

Overgewicht kinderen; van gevolgen tot medische oorzaken obesitas - Mamaliefde

Tessa Janssen
Volg mij via