Erfurt Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten

Erfurt is de hoofdstad van de Duitse deelstaat Thüringen en heeft ruim 200.000 inwoners. De stad is één van de oudste steden van het land en is gespaard gebleven van grote bombardementen en andere soorten van vernietigingen. Er is dus veel van deze stad bewaard gebleven uit de middeleeuwen en latere eeuwen. In 742 stichtte Bonifatius (ja die van Dokkum) een bisdom in dit gebied. Hierbij ontstond Erfurt. Erfurt heeft sinds 1392 een universiteit.

Het was de derde universiteit in Duitsland (na Keulen en Heidelberg) en in de 15e eeuw de grootste. Maarten Luther studeerde er van 1501 tot 1505. Het is een leuke stad die goed te bereiken is vanuit Nederland met de trein (via Frankfurt) en vanuit Erfurt kun je ook heel goed te regio bezoeken.

Je vindt er vele leuke steden/stadjes zoals Weimar, Gotha, Arnstadt, Jena en Eisenach. Ook kun je natuurlijk lekker wandelen in het Thüringer Woud. In ben in het najaar van 2019 in deze regio op vakantie geweest en wil jullie graag meer vertellen over deze streek.

De belangrijkste bezienswaardigheden zijn de romaansgotische dom, uit de 12de tot de 15e eeuw, de citadel en het marktplein. Het stadhuis is in neogotische stijl gebouwd.

Zitadelle Petersberg

Een mooie uitkijkplek op de Dom en de stad vind je op de Petersberg. Hier stond vanaf de achtste eeuw een belangrijk klooster. In 1664 werd de bouw begonnen van de vesting. Het wordt gezien als één van de grootste en best bewaarde in Europa en werd gebouwd in neo-Italiaanse stijl.

De strategische waarde van de citadel werd ook gezien door de Pruisen en daarna Frankrijk. Zij namen het complex in het begin van de 19e eeuw voor korte tijd in gebruik. Met het congres van Wenen in 1815 kwam het in handen van de Pruisen en werd het als vesting gebruikt tot het Duitse rijk in 1871 werd gesticht. Het bleef een centrale militaire locatie in de regio tijdens de twee wereldoorlogen en in de naoorlogse periode.

Bij het huis van de commandant is een kleine tentoonstelling ingericht. Ook mooi is de Peterskirche, dat vroeger een kloosterkerk was en daarna een militair magazijn. De kerk is een driebeukige Romaanse pijlerbasiliek en was de abdijkerk van een Benedictijnse abdij. Aan het begin van de 12e eeuw werd de kerk gebouwd. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd de Katholieke Kerk van St. Peter tijdelijk gebruikt als protestantse kerk. Aan het begin van de 19e eeuw had de kerk nog twee opvallende oostelijke torens.

Tip: toen ik was werd het complex gerestaureerd en was niet alles te bezoeken, zoals de kerk. Dit gaat nog zeker tot 2021 duren.

Fischmarkt

Aan de oostkant van de Domplatz begint het voetgangersgebied van Erfurt. De straten leiden naar de Fischmarkt, een klein marktplein dat in de middeleeuwen erg belangrijk was. Hier vind je gezellige terrasjes. Het Rathaus is het belangrijkste en één van de mooiste gebouwen op het plein. Dit gebouw is uit eind 19de eeuw en in neogotische stijl gebouwd.

Binnen bij de trappen zie je allerlei muurschilderingen met scènes uit de geschiedenis van Erfurt en Thüringen. Ook is er een mooie feestzaal. Je kunt gewoon even naar binnen lopen en bij de receptie kun je dan vragen of je binnen mag kijken. Als het niet kan, staat er vaak ook al bij de ingang een bord dat bezichtiging nu niet mogelijk is. Loop dus dan de trap achterin omhoog. Op elke verdieping vind je mooie schilderijen zoals ik net al vermeldde.

Tegenover het stadhuis staat een standbeeld “De Romein”. Dit standbeeld is een Romeinse krijger met het insigne van de Romeinse Republiek en de stadsvlag van Erfurt in zijn rechterhand. Vanaf 1448 was er een standbeeld van St. Martin dat bij de Martinikirche hoorde. Het standbeeld werd vernietigd tijdens de Boerenoorlog in 1525. Er moest daarna een nieuw standbeeld komen. Aan het eind van de 16de eeuw werd het huidige beeld gemaakt en eind 18de eeuw op de markt te staan. De inwoners noemden het “man” of “Romein” en ook wel “Roland”. Pas vanaf de 20ste eeuw werd het definitief “de Romein”.

Aan de noordkant van de markt staat het Haus zum breiten Herd (nr. 13) uit 1584. Op de gevel zie je de vijf zintuigen. Dit gebouw is in renaissancestijl. Het is een mooi en beroemd renaissancegebouw. De gevel is in renaissancestijl en werd gerestaureerd in 1968. Op de eerste verdieping zie je voorstellingen van de vijf zintuigen. In de gevels van de ramen van de bovenste verdiepingen zijn koppen te zien die een beetje uitsteken en naar beneden kijken. Bovenaan het huis staat een figuur die een Landsknecht voorstelt.

Het andere mooie, gele gebouw is het Haus zum roten Ochsen (nr. 7). Op de gevel zie je figuren uit de Griekse mythologie. Ook dit gebouw is een renaissancegebouw. Het is gebouwd in de 14de eeuw en in de 16de eeuw volledig opnieuw ontworpen en gebouwd.
Je ziet de rode os met gouden hoorns in het midden van het fries boven de begane grond.

Op de eerste verdieping is een Renaissancehal te vinden, waar veel tentoonstellingen plaatsvinden. Sinds 1976 wordt het gebouw gebruikt als Kunsthalle.

Meer informatie vind je hier.

Alte Synagoge

Dit is de oudste compleet bewaard gebleven synagoge in Europa uit rond 1100. Het ligt op de binnenplaats van de Fischmarkt – Michaelisstraße – Waagegasse. Nu vind je er een museum over de geschiedenis van de joodse gemeenschap in het middeleeuwse Erfurt. Het grootste deel van het gebouw werd gebouwd rond 1270, rond dezelfde tijd als de oude synagoge van Praag. Rond 1300 werd de synagoge herbouwd en uitgebreid. In 1998 werd een schat opgegraven met gouden en zilveren voorwerpen. Deze waren begraven in 1349, toen de joden de schuld kregen van de pest. Er werden vele honderden joden vermoord.

Het museum is onderdeel van de tentoonstelling Jewish Life in Erfurt die ook te zien is in de middeleeuwse Mikwe, de kleine synagoge en de nieuwe synagoge. Er zijn nog meer activiteiten en lezingen.

Meer informatie vind je hier.

Krämerbrücke

Dit is één van de bekendste plekjes in de stad. De koopliedenbrug, met daarop een aantal vrolijk geschilderde vakwerkhuizen. De stenen brug over de rivier de Gera is een vervanging van een eerdere houten brug en werd rond 1325 gebouwd. Eerst waren er 62 smalle huizen en winkels, later zijn ze samengevoegd tot 32 panden.

Er zitten voornamelijk kunstenaars en antiekhandelaren in. Het kan hier erg druk zijn met winkelend publiek. Aan het eind (of begin) van de brug staat de Ägidienkirche, een 14de-eeuwse gotische kerk. Hier vind je ook een leuk plein met terrasjes en een fontein. Er zijn hier ook twee ijssalons. Ik vond het heerlijk om in het zonnetje te zitten bij de fontein met een ijsje, genietend van het uitzicht. Loop niet alleen over de Krämerbrücke zelf, maar ook over de brug ernaast, want vanaf daar heb je een goed uitzicht op de Krämerbrücke.

Kaisersaal

De Kaisersaal werd in 1715 als danszaal van de universiteit gebouwd. Hier ontmoetten Napoleon I en de Russische tsaar Alexander I elkaar tijdens het vorstencongres in 1808. Veel beroemde kunstenaars zoals Paganini of Liszt speelden concerten in dit gebouw. In het bijzijn van de dichter Johann Wolfgang von Goethe ging in de Kaisersaal de prozaversie van Friedrich Schillers “Don Carlos” in première. Tegenwoordig is de Kaisersaal een congres- en vergadercentrum.

Anger

Dit voetgangersgebied beslaat een driehoekig marktplein en een winkelstraat met mooie 19de-eeuwse huizen, banken, restaurants en winkelpanden. Op het plein werd in de middeleeuwen verfstof verhandeld. Je ziet hier twee gotische kerken: De Kaufmannskirche is een Evangelische kerk. Bekend als de kerk van de Bach-familie omdat de ouders en andere familieleden van Bach er getrouwd zijn en naar de kerk gingen. De Reglerkirche heeft een gotisch altaar uit 1470. Op nr. 37 en 38 staat het Dacherödensches Haus, een blok van mooie renaissancegebouwen.

Hauptpostgebäude

Eind 19de eeuw hebben veel oude, waardevolle gebouwen plaats moeten maken voor het Hoofdpostgebouw dat eind 19de eeuw in gotische stijl is gebouwd. In diezelfde tijd kwam ook de trambaan.

Kurmainzische Statthalterei

Dit gebouw heeft drie verdiepingen en is uit de 16de tot 18de eeuw. Het is in barokstijl gebouwd. Hier was de zetel van de gouverneur van de aartsbisschop van Mainz. Ook heeft Naopleon hier een tijdje gelogeerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat de Gestapo er. Sinds 1995 is er het kantoor van de minister-president van Thüringen. Het is één van de meest bijzondere gebouwen van Erfurt.

Zoopark Erfurt

Aan de rand van de stad, goed bereikbaar met tram en bus, maar ook met ruime parkeerplaatsen, vind je de dierentuin van Erfurt. Met bijna 63 hectare en 800 dieren en 120 soorten uit alle delen ter wereld is dit de derde grootste dierentuin van Duitsland. Onder hen zijn Afrikaanse olifanten, witte neushoorns, giraffes en tal van vogel- en reptielsoorten.

Bijzonder is dat je bij sommige dieren heel dichtbij kunt komen of vanaf een uitkijkpunt ze heel goed kunt zien. Er zijn mooie, brede paden voor als je een kinderwagen of rolstoel bij je hebt, maar er zijn ook paadjes tussendoor waar je kunt klimmen en klauteren en een andere route kunt nemen. Je hebt buiten- en binnenverblijven. Uiteraard is er ook horeca en een souvenirwinkel aanwezig en wordt er van alles georganiseerd. Een tip is om de dierentuin op maandag te bezoeken, omdat dan alle musea gesloten zijn. Dan heb je toch een leuk uitje.

Meer informatie vind je hier.

Kerken en kloosters in Erfurt

Verder vind je in de straten om het marktplein drie gotische kerken: de Michaeliskirche, tegenover de ruïnes van de laatgotische universiteitsgebouwen, de Allerheiligenkirche uit de late 13de eeuw en tot slot de Predigerkirche.

St. Severikirche en Dom St. Marien

De twee kerken domineren de Domplatz, het centrale plein van de stad. Tussen de twee kerken is een trap. Je ziet de twee kerken al van ver buiten de stad. Op de Domberg staan de twee kerken al sinds de Middeleeuwen en tonen de kenmerkende gotische kerkbouwkunst. Al in 742 werd hier de eerste bisschopskerk gebouwd. De basis hiervan is er nog steeds, echter is de kerk afgebroken en opnieuw opgebouwd. De oorsprong van de St. Severikerk is waarschijnlijk nog ouder dan de Dom.

Deze is gebouwd in laatgotische stijl. De sierlijke hallenkerk hoorde ooit bij een klooster en is gebouwd eind 13de en begin 14de eeuw. Binnen vind je de gotische sarcofaag van de heilige bisschop Severus uit 1365 met een reliëf dat laat zien hoe hij plotseling tot bisschop werd gekozen nadat er een duif op zijn hoofd was geland. Ook is er een grote doopvont uit midden 15de eeuw en prachtige altaren.

Om de Dom te bezoeken loop je brede trappen naar boven waarna je bij de hoofdingang staat. Al bij de beklimming heb je een mooi uitzicht op het 14de-eeuwse gotische hoogkoor. De bouw van de Dom duurde ruim 300 jaar en daardoor kun je verschillende bouwstijlen herkennen. De onderkant van de torens is uit de 12de eeuw en daarmee romaans. Je ziet dikke muren en kleine ramen. Dit zijn de resten van een ouder gebouw.

In de middelste toren hangt een enorme klok, de Maria Gloriosa. Deze klok is gegoten in 1497 en één van de grootste klokken van de wereld. Het schip van de kerk is later gebouwd. Men wist inmiddels hoe je met dunne muren en grote ramen een groot gebouw kon maken. Dit zijn kenmerken van de gotiek. Binnen zijn prachtige glas-in-loodramen te zien, de meesten uit de 14de en 15de eeuw. De koorstoelen zijn gotisch (eind 14de eeuw). Het hoogaltaar is duidelijk anders, namelijk van ongeveer 1700 en daarmee uit de barok.

Predigerkirche

In de Predigerkirche, een vroeggotische hallenkerk uit de 13e/14e eeuw zie je onder andere prachtige middeleeuwse glas-in-loodramen in het noordelijke zijschip van de kerk, het koorgestoelte uit 1280, de weergave van de dood van Maria bij het hoge koor, de Trümmerfenster (glas-in-loodramen die uit de resten weer werden opgebouwd).

De oorspronkelijke kerk werd halverwege de 14de eeuw afgebroken en de nieuwbouw begon direct erna. De nogal onopvallende klokkentoren werd gebouwd aan het einde van de 15de eeuw. Erg mooi vond ik het gotische altaar met scènes uit de Passie uit ongeveer 1450.

Vanaf de 16de eeuw, tijdens de reformatie, werd de kerk protestant. Het aangrenzende klooster bleef tot 1588 van de Dominicaanse Orde. Later werd het een onderwijsinstelling.

Augustinerkloster

Maarten Luther kwam in 1501 naar Erfurt om te studeren, maar in 1505 trad hij in dit klooster in. Hij bleef hier tot 1511. Maarten Luther is bekend geworden door zijn protest tegen de misstanden in de rooms-katholieke kerk. Samen met Calvijn en anderen was dit het begin van het protestantisme. In het klooster is de cel van Luther nagemaakt en er is een kleine tentoonstelling. Er zijn ook een aantal keer per dag rondleidingen door het klooster. De vroeggotische kerk werd aan het einde van 13de eeuw gebouwd. Mooi zijn de gotische glas-in-loodramen. Ook kun je in het klooster overnachten.

Meer informatie vind je hier.

Ursulinenkloster

De nonnen hier zitten al in Erfurt sinds de 17de eeuw en hebben zich altijd beziggehouden met scholing van jonge meisjes. Nog steeds zetten ze zich in voor vrouwen die bezieling en diepgang zoeken.

Musea in Erfurt

Stadtmuseum

Het historische museum vind je in een laatrenaissancistisch gebouw uit het begin van de 17de eeuw. Dat gebouw heet Zum Stockfisch (in de gedroogde kabeljauw). Het heeft een opvallende voorgevel met een gele pleisterlaag. Een rijke wedehandelaar liet het bouwen. In het museum leer je alles over hoe Erfurt rijk werd door de handel in de verfstof wede en andere producten, maar uiteraard ook over Maarten Luther en de reformatie en over de periode van de oorlog en erna.

Meer informatie vind je hier.

Thürings folkloremuseum

Het museum is één van de grootste folkloremusea in Duitsland. Je ziet hier voorwerpen die te maken hebben met cultuur: meubelen, werkapparatuur, textiel, glas, keramiek, sieraden, religieuze voorwerpen en objecten van de volkskunst. Samen met foto’s uit de 19de en 20ste eeuw en veel uitleg, maakt dit een erg leuk en bijzonder museum. Ook zie je er typische Thuringer kleding zoals die destijds werd gedragen.

Meer informatie vind je hier.

Angermuseum

Dit felgele, barokke stadspaleis vind je op de hoek tussen plein en straat en herbergt een kunstmuseum. Kunst en kunstnijverheid van de middeleeuwen tot de 20ste eeuw met onder andere tentoonstellingen over Cranach (na de Reformatie) en Luther (Reformatie in Erfurt) en de Bedelorden in Erfurt. Ook is er een kamer met expressionistische muurschilderingen uit begin 20ste eeuw van Erick Heckel. Op de eerste verdieping heb ik een zaal gezien met mooie schilderijen uit allerlei stijlperioden. Ook was er een zaal met aardewerk en porselein uit de regio.

Meer informatie vind je hier.

Techniek museum Neue Mühle

De Neue Mühle is een technisch museum op de kasteelbrug. Het is in een zijrivier van de rivier de Gera geplaatst. Het omvat een meelmolen met een ondermaats Zuppinger-waterwiel en is de laatste werkende molen van de voormalige 60 in de stad. Zijn naam als een “nieuwe molen” is sinds de reconstructie na de brand van 1735.

Meer informatie vind je hier.

Citadel Cyriaksburg & Duitse Tuinmuseum

De Citadel Cyriaksburg is een stadsfort uit de 17e tot 19e eeuw. Het is gelegen op de 265 meter hoge Cyriaksberg, in het midden van de egaparken. Op dezelfde plaats was sinds de 12e eeuw het Cyriak-klooster. 350 jaar later werd het afgebroken en werd het opnieuw gebouwd tussen 1480 en 1604, het gemeentelijk fort Cyriaksburg.

Het was bedoeld om de verdediging van de stad in het westen te versterken. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd het omgebouwd tot een citadel in opdracht van Gustavus Adolphus II van Zweden.

Na de gewelddadige verovering van Erfurt in 1664 door Kurmainzische troepen en de oprichting van de citadel Petersberg, werd het veel minder belangrijk. Vanaf 1919 werd het een stadstuin. Vanaf 1961 werd op deze plaats de permanente internationale tuinbouwtentoonstelling van de socialistische landen georganiseerd, en na 1990 het tegenwoordige egapark Erfurt opgericht.

Tegenwoordig vind je hier het Duitse Tuinmuseum. In 2021 is er een groot evenement, waar nu al aan wordt gewerkt, dus is niet alles te bezoeken.

Meer informatie vind je Hier en hier.

---