Consequent zijn; betekenis voor gedrag als onderdeel van het opvoeden

Kinderen opvoeden. Toen ik nog geen kinderen had leek me dat niet zo’n heel moeilijke klus. Het was gewoon een kwestie van consequent zijn. Dat moest toch te doen zijn. Inmiddels denk ik er heel anders over.

Ja ik vind nog steeds dat je consequent moet zijn,  omdat ik ervan overtuigd ben dat dát het beste is voor kinderen. Maar ik ben er wel achter gekomen dat het een lastigere klus is dan ik dacht.

Liefde en grenzen

Wat een kind nodig heeft kun je in grofweg in twee dingen verdelen: liefde en grenzen. Allereerst heeft een kind natuurlijk liefde nodig. Een kind moet weten dat het geliefd is en dat het mag zijn wie hij is.

Dit stuk gaat bij de meeste ouders heel soepel. Het kind wordt geknuffeld en krijgt aandacht. Er wordt verteld hoeveel er van hem wordt gehouden en het krijgt wat het nodig heeft. Dat is natuurlijk supergoed!

Het tweede wat een kind nodig heeft zijn grenzen. Grenzen bieden een kind veiligheid. Ook al kunnen ze erg tegen de grenzen aanschoppen.

Als de grenzen duidelijk zijn voelt een kind zich veilig en kan het zich goed ontwikkelen.

Verwennen

Als er aan het eerste onderdeel van opvoeden, het liefde geven, wel wordt voldaan en aan het tweede, het grenzen stellen niet, dan noemen ze dat verwennen. Voor het kind is dat op korte termijn heel fijn. Hij is geliefd en hij mag zijn gang gaan.

Op latere leeftijd wordt het kind hier ongelukkig van. Het leert niet dat er soms wat van hem verwacht wordt en dat je een ander ook dingen moet gunnen. Zo kan het zijn dat het volledig vastloopt als hij op school huiswerk moet maken dat hij niet leuk vindt.

Of later op een stage dat hij dingen moet uitvoeren wat hij moeilijk vindt. Ook op sociaal gebied ontneem je je kinderen heel veel als je ze verwent.

Ze hebben niet geleerd hoe gezonde sociale interacties gaan. Ze zullen egocentrisch zijn en daardoor is de kans groot dat vrienden maken lastig wordt.

Niet corrigeren in het openbaar

Om eerlijk te zijn, vind ik het zelf ook altijd wel lastig om in het ‘openbaar’ erg streng te zijn tegenover mijn kinderen.

Natuurlijk als ze iets niet doen wat niet mag, zoals schoppen en slaan, zeg ik er direct wat van. En als ze een snoepje willen pakken in de winkel zeg ik ook dat dat niet mag.

Maar als ze gewoon een beetje dwars zijn, op de grond van de supermarkt gaan liggen, tja dat hoort erbij. Dat zijn frustraties van een kind dat niet weet hoe het zich moet uiten. Dan kan je wel boos worden, maar heeft het totaal geen nut.

Consequent zijn

In andere situaties haal ik het liefste de kinderen op dat soort momenten gewoon uit de situatie en zeg er dan in de auto of thuis wat van. Dan lijkt het misschien alsof ik er niets mee doe, maar wil niet zeggen dat het zo is.

Ik heb dan ook groot respect voor de moeder die in een overvolle trein met twee kinderen zat waarvan de één maar bleef zeuren over een snoepje.

En zij bleef vasthouden aan nee is nee, ik weet niet wat ik gedaan zou hebben. Toegeven onder druk in de hoop dat het dan klaar is, of niet? Terwijl consequent zijn zoveel beter is, en niet alleen thuis.

Positief opvoeden

Toch snap ik de geluiden wel, je hoort steeds meer ouders die er bewust voor kiezen om hun kind op een positieve wijze op te voeden. Waarbij het niet zozeer gaat om het corrigeren van gedrag, maar het stimuleren (zonder belonen) van positief gedrag.

Iets wat ik zelf ook wel probeer, maar ik ben ook maar een mens met een beperkt lontje.

Nu klinkt dit erg waardevol, maar ook hierop komt veel feedback. Kinderen zouden te eigenwijs worden, geen grenzen meer leren, geen respect hebben en ga zo maar door. Omdat ze teveel gepamperd worden.

Terwijl positief opvoeden niet betekent dat dan maar alles mag en kinderen zelf alles mogen bepalen.

Consequent zijn

De meeste ouders zullen het erover eens zijn dat het belangrijk is om consequent te zijn. Maar de meeste ouders vinden dit ook wel een lastig iets. Zeker omdat je zelf ook een mens bent, en als je zelf niet lekker in je vel zit heb je sneller de neiging om toe te geven, of juist weer te streng te zijn.

Een paar handvaten die je mee kunt nemen zijn:

Spreek je kind direct aan als het iets doet wat niet mag.

Doe je dit later dan zal het effect minder duidelijk zijn. Zeker bij kleine kinderen moeten oorzaak en gevolg direct achter elkaar komen, anders zullen ze niet begrijpen waarom je iets zegt.

Als je je kind aanspreekt, zorg dan dat je zijn aandacht hebt.

Ik hoor mezelf wel eens zeggen: ‘nou heb ik het al drie keer gezegd, waarom luister je niet?’ Vaak zie ik mijn kinderen me dan glazig aankijken. Het blijkt dan dat ze de eerste twee keren echt niet gehoord hebben omdat ze aan het spelen waren en ik vanaf een afstandje iets tegen ze zei.

Wil je je kind corrigeren dan is het handig om naar hem toe te gaan of zorgen dat het goed oogcontact maakt. Pas als je de aandacht van kind hebt kun je hem corrigeren.

Vertel je kind waarom iets niet mag of juist iets wel moet

Als het voor het kind niet duidelijk is waarom het iets niet mag of waarom hij iets juist moet, is het ook moeilijker om zich eraan te houden.

Door te vertellen waarom deze regel bestaat, is het voor een kind makkelijker om zich eraan te houden. En daarbij leert hij ook hoe dingen in het leven gaan. Wees duidelijk.

Als je bijvoorbeeld zegt: ‘je mag straks een snoepje’, dan is dat voor een kind vrij vaag. Wat is straks? De kans is dan ook groot dat het gaat zeuren om een snoepje, wat meestal niet heel bevorderlijk is voor de sfeer in huis.

Als je zegt: ‘Als het drie uur is mag je een snoepje’ dan is dat een stuk duidelijker. Mits je kind weet wanneer het drie uur is natuurlijk ?.

Bespreek regels van te voren

Als je je kind een regel geeft op het moment dat het iets verkeerds doet zal de boodschap minder duidelijk overkomen dan wanneer je de regels van te voren bespreekt.

Zo vind ik het bijvoorbeeld fijn dat als ik met de kinderen naar een winkel ga dat ik van te voren een paar regels met ze bespreek. Zo mogen ze niet rennen, geen dingen uit de schappen halen en als ik roep dat ze moeten komen, verwacht ik van ze dat ze direct luisteren.

Houden ze zich niet aan de regels dan kan ik ze daar meteen op aanspreken en verwijzen naar de afspraken die we van te voren hadden gemaakt. Soms maak ik er juist een grapje van.

Als we bij de winkel zijn aangekomen zeg ik: ‘jongens, ik wil dat jullie gaan rennen, alles zelf gaan pakken en niet gaan luisteren als ik jullie roep’. ‘Nee…!!!’ zeggen ze dan lachend. We hebben een grapje gemaakt, maar de afspraken zijn duidelijk.

Als je gaat dreigen met iets moet dat uitvoerbaar zijn

Als je zegt: ‘Als je nu je computerspelletje niet uitdoet mag je nooit meer een spelletje doen’, dan is dat iets wat je waarschijnlijk niet uit gaat voeren. Wat je dan uitstraalt naar je kind toe is dat je toch niet doet wat je zegt en je kind komt dan weg met het niet luisteren. Als je dreigt, zorg er dan voor dat het iets uitvoerbaars is.

Bijvoorbeeld: ‘Als je nu je computerspelletje niet uitdoet dan gaan we straks bij het naar bed gaan geen boekje lezen’. Dat is makkelijk uit te voeren.

En als je kind dan het spelletje niet uitdoet, lees dan inderdaad geen boekje bij het naar bed gaan. Ook al zorgt dat voor drama. Lees je dan toch een boekje omdat je het zielig vindt, of omdat je geen drama wilt, dan gaat dat ten koste van je geloofwaardigheid.

Maak regels die geschikt zijn voor de leeftijd van het kind

Verwacht niet te veel van je kind, maar ook niet te weinig. Zo leer je hem dat hij steeds meer verantwoordelijkheden aankan.

Pick your fights

Het is belangrijk om consequent te zijn. Dat is fijn voor je kinderen en ook fijn voor jezelf. Toch is het ook niet aan te raden om bij elk klein dingetje dat je kinderen verkeerd doen over te gaan op corrigeren.

Als je de hele dag door je kind aan het corrigeren bent verlies je het op een gegeven moment ook aan geloofwaardigheid.

De kracht van het corrigeren gaat verloren. Zo is het bijvoorbeeld bij ons een regel dat als de jongens uit school komen dat ze zelf hun bekers en trommels op het aanrecht zetten, hun schoenen in de la doen en hun jas aan de kapstok.

In principe handhaaf ik daar ook op. Maar soms is de situatie zo dat het even niet handig is om er meteen bovenop te zitten. Dan doe ik het even zelf.

Hierbij is het wel belangrijk om eraan te denken dat als je gezegd hebt dat ze iets moeten doen, dat je daar op handhaaft. Dus als ik rondslingerende schoenen zie kan ik kiezen: of ik zeg niks tegen ze en ruim het zelf even op.

Of ik zeg het wel tegen ze dat ze moeten opruimen, en vanaf dat moment is het ook de bedoeling dat ze het, linksom of rechtsom, zelf gaan doen.

Heb ik wel tegen ze gezegd dat ze hun schoenen op moeten ruimen maar ze luisteren niet en ik doe het vervolgens alsnog zelf, dan leren de kinderen dat ze weg komen met niet luisteren. En daarbij gaat het ten koste van mijn eigen geloofwaardigheid.

Niet consequent opvoeden

Er zijn ook stromingen die van mening zijn dat je niet consequent hoeft te zijn binnen de opvoeding, dat dit een mythe is.

Ben jij wel consequent naar je kind?