Kinderbrein ontwikkeling hersenen per leeftijd

Vanaf de geboorte tot de vijfde leeftijd ontwikkelt het brein van een kind zich meer dan op enig ander moment in het leven. En vroege hersen- en breinontwikkeling heeft een blijvende invloed op het vermogen van een kind om te leren en te slagen op school en in het leven.

De kwaliteit van de ervaringen van een kind in de eerste paar levensjaren – positief of negatief – helpt bepalen hoe hun hersenen zich ontwikkelen.

Inhoud toon

Wanneer zijn de hersenen volledig ontwikkeld?

Kinderbrein ontwikkeling hersenen per leeftijd - Mamaliefde

Bij de geboorte is het gemiddelde brein van de baby ongeveer een kwart van de grootte van het gemiddelde volwassen brein.

Ongelofelijk, het verdubbelt in grootte in het eerste jaar. Het blijft groeien tot ongeveer 80% van de volwassen grootte op 3-jarige leeftijd en 90% – bijna volgroeid qua volume – op 6-jarige leeftijd.

Vroeger dacht men dat de hersenen op deze leeftijd volgroeid waren, recent onderzoek heeft uitgewezen dat de ontwikkeling van sommige delen van de hersenen doorgaat tot het 24e levensjaar.

Dat is ook één van de redenen waarom de leeftijdsgrens om alcohol te drinken is opgehoogd naar 18 jaar. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ook incidenteel drinken op 16-jarige leeftijd invloed kan hebben op de hersenontwikkeling.

Puberhersenen zijn nog onrijp en dat zorgt juist voor die typische puberverschijnselen en gedragingen.

Ontwikkeling zenuwstelsel baby

Het brein is het commandocentrum van het menselijk lichaam. Een pasgeboren baby heeft alle hersencellen (neuronen) die ze de rest van hun leven zullen hebben, maar het zijn de verbindingen tussen deze cellen die het brein echt laten werken.

Hersenverbindingen stellen ons in staat om te bewegen, denken, communiceren en zo ongeveer alles te doen. De vroege kinderjaren zijn cruciaal voor het maken van deze verbindingen.

Ten minste één miljoen nieuwe neurale verbindingen (synapsen) worden elke seconde gemaakt, meer dan op enig ander moment in het leven.

Een menselijk brein bestaat uit miljoenen hersencellen (neuronen). Volwassen hersenen bevatten ongeveer 100 miljard van hen. Verrassend genoeg wordt een baby geboren met nog meer, veel meer.

De hersenen van een baby bevatten veel meer cellen en circuits dan ze uiteindelijk nodig zullen hebben.

Vanaf de geboorte en tijdens het eerste levensjaar van een baby, ontwikkelen deze overgeproduceerde hersencellen snel verschillende triljoenen verbindingen (synapsen). Dit netwerk van synaptische verbindingen zal uiteindelijk bepalen hoe een kind denkt en handelt.

Breinontwikkeling kind

De eerste jaren zijn de beste kansen voor de hersenen van een kind om de verbindingen te ontwikkelen die ze nodig hebben om gezonde, capabele en succesvolle volwassenen te zijn.

De verbindingen die nodig zijn voor veel belangrijke, hogere niveaus, zoals motivatie, zelfregulering, probleemoplossing en communicatie, worden in deze vroege jaren gevormd – of niet gevormd.

Het is veel moeilijker om deze essentiële hersenverbindingen later in het leven te vormen.

Zoals neurowetenschappelijk onderzoek nog steeds aantoont, is de jeugd een tijd van enorme hersenontwikkeling. De jonge hersenen veranderen letterlijk van vorm en afmeting in reactie op alles wat ze tegenkomen vanuit een nieuwe omgeving, tot levenservaringen, tot verzorgers en tot relaties.

Verschil hersengebieden

Het brein behoort ook tot de meest complexe structuren van het menselijk lichaam; elke hersenhelft bezit 400 tot 500 verschillende hersengebieden! Verschillende delen van de hersenen zijn verantwoordelijk voor verschillende vermogens, zoals beweging, taal en emotie, en ontwikkelen zich in verschillende snelheden.

Hersenontwikkeling bouwt voort op zichzelf, omdat verbindingen uiteindelijk op meer complexe manieren met elkaar verbinden.

Hierdoor kunnen kinderen op een meer complexe manier bewegen en spreken en denken.

Ontwikkeling hersenen stimuleren

Hoe kunnen ouders deze nieuwe kennis gebruiken om de groei en ontwikkeling van de neuroplasticiteit van hun kinderen beter te helpen?

Negatieve prikkels vermijden

Niet alle neuronen en synapsen zullen blijven als een kind groeit. Levenservaring zal bepaalde neuronen activeren, nieuwe verbindingen tot stand brengen en bestaande verbindingen (myelinisatie) versterken.

Ongebruikte verbindingen worden uiteindelijk geëlimineerd (synaptisch snoeien). Het bouwen van massieve connecties, het creëren en versterken van hen door levenservaringen en het snoeien van ongebruikte is een opmerkelijk kenmerk van het menselijk brein.

Met dit proces (op ervaring gebaseerde plasticiteit) kunnen baby’s zich flexibel aanpassen aan elke omgeving waarin ze zijn geboren zonder de beperkingen van te veel bedrade verbindingen.

Kinderen hebben veel zorg nodig, zoals levenservaringen, voordat ze onafhankelijk kunnen zijn. Ten tweede, wat ouders al dan niet doen tijdens de vormingsjaren kan een diepgaande invloed hebben op het leven van het kind.

Als een ouder bijvoorbeeld altijd een liefdevolle en zorgzame peuter laat zien, zullen de ‘liefdes-en-zorgverbindingen’ zich in de loop van de tijd ontwikkelen of versterken. Maar als de ouder voortdurend straft of hard is voor het kind, zullen de ‘punitieve en harde banden’ in plaats daarvan sterker zijn.

En omdat de liefde-en-zorgervaring ontbreekt, zullen die overeenkomstige hersencellen verwelken en uiteindelijk worden verwijderd uit het hersennetwerk.

Het gevolg is dat het kind opgroeit zonder het begrip van liefde en zorg dat essentieel is om gezonde, zinvolle relaties te creëren in zijn toekomstige leven.

Het vroege leven is een periode van unieke gevoeligheid, waarbij ervaring langdurige effecten verleent. Hoewel deze op ervaring gebaseerde hersenplasticiteit overal in iemands leven aanwezig is, zijn de hersenen van een kind veel meer plastisch dan een volwassen.

Hersencellen snoeien komt ook het snelst voor tijdens de kleuterjaren van een kind. De dichtheid van deze verbindingen tijdens de volwassenheid zal op de tweede leeftijd tot de helft verminderen.

Nu weten we waarom koestering en positief ouderschap zo belangrijk zijn. Dingen kunnen ernstig misgaan voor kinderen die geen sociale en emotionele basisvaardigheden hebben.

Positieve prikkels opzoeken

Kinderen die in hun beginjaren meer positieve interacties ervaren, worden gezonder en succesvoller op school en in het leven. Helaas is het tegenovergestelde ook waar.

Armoede, blootstelling aan geweld van het gezin en gebrek aan toegang tot hoogwaardige ervaringen in het begin van het leerproces kunnen een negatieve invloed hebben op de vroege hersenontwikkeling van een kind en vervolgens op hun succes op de lange termijn.

Hersenen uitdagen

Blijf de hersenen van je kind gebruiken en uitdagen. Bijvoorbeeld door het leren van een muziekinstrument, een nieuwe taal of zorgen dat je in nieuwe omgevingen komt, dat helpt allemaal. Andere ideeën zijn elke dag een andere route naar school fietsen of tandenpoetsen met je andere hand.

Voeding en supplementen zoals Omega-3

Vermijd transvetten, suikers en schimmels. Eet veel natuurlijke producten en voldoende vetten, zoals avocado’s, sardientjes en olijven.

Neurobiologen van de Universiteit van California (UCI) hebben onderzocht wat het effect is van een tekort aan omega-3 vetzuren. Met name DHA (één van de omega-3 vetzuren) speelt een sleutelrol in de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel (hersenen en zenuwen).

Susana Cohen-Cory, hoogleraar neurobiologie & gedrag, en collega’s laten voor de eerste keer zien hoe tekorten in omega-3 meervoudig onverzadigde vetzuren moleculaire wijzigingen in de ontwikkelende hersenen veroorzaken, met als gevolg een beperkte groei van neuronen (zenuwcellen) en in de verbindingen die de neuronen met elkaar maken.

Deze omega-3 vetzuren zijn voorlopers van DHA, dat een sleutelrol speelt in de gezonde ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel.

In hun studie, uitgevoerd op vrouwelijke kikkers en kikkervisjes, waren de UCI onderzoekers in staat om te zien dat hersenen bij een DNA-tekort slecht ontwikkeld zijn met slecht ontwikkelde neuronen en weinig verbindingen tussen de neuronen.

Deze verbindingen zijn van essentieel belang voor de communicatie tussen de neuronen (zenuwcellen) en een goede werking van het zenuwstelsel.

DHA is essentieel voor de ontwikkeling van de ogen en hersenen van de foetus, vooral tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap.

DHA is een belangrijk bestanddeel van de hersenschors en ook geconcentreerd in de lichtgevoelige cellen aan de achterkant van de ogen, waar het goed is voor maar liefst 50 procent van de totale lipide hoeveelheid van het netvlies. Bron

Möller’s Omega-3 heeft een hoge dosering van het omega-3 vetzuur DHA. DHA is een belangrijke bouwsteen voor de hersenen en is goed voor het gezichtsvermogen. Voor jonge kinderen wordt extra inname van DHA geadviseerd om bij te dragen aan de ontwikkeling van hun zenuwstelsel.

Sporten en bewegen

Tot slot is de laatste tip om vaker te sporten en te bewegen. Dit heeft te maken met brain-derived neurotrophic factor (BDNF). Dit speelt een belangrijke rol bij neuroplasticiteit. Het is een neurotrofine die de beschadigingen van neuronen in je hersenen herstelt en zelfs kan voorkomen. Wil je neuroplasticiteit bevorderen, dan komt dit stofje vrij om je te helpen.

Een tekort aan BDNF heeft effecten op je gezondheid, een tekort schijnt aandoeningen zoals de Ziekte van Parkinson of Alzheimer te kunnen versnellen. Het is best een mooi stofje. Zo schijnt het ook te helpen bij het vormen van herinneringen.

Samen met de neurotransmitter endorfine is BDNF namelijk de belangrijkste hersteller van de hippocampus. De hippocampus is verantwoordelijk voor het lange termijngeheugen en oriëntatie in de ruimte.

Epigenetica

Naast het beïnvloeden van hoe het netwerk van hersencellen wordt gevormd, heeft een vroege levenservaring mogelijk nog een belangrijke invloed op het leven van een kind.

Een grote hoeveelheid wetenschappelijk bewijs geeft aan dat de levenservaring de genexpressie kan beïnvloeden – hoe informatie in een gen wordt gebruikt (epigenetica) – in sommige gevallen door de genen af te remmen of af te zetten en in andere door hun output te vergroten.

Dit is de reden waarom identieke tweelingen geen carbonkopieën van elkaar zijn. Hoewel hun genen (DNA-code) identiek zijn, verschillen hun epigentische markers van de geboorte en blijven ze divergeren terwijl ze op verschillende manieren met de omgeving interageren.

Nog belangrijker, deze epigente veranderingen kunnen permanent zijn en van generatie op generatie worden doorgegeven. In het eeuwenoude debat over natuur versus voeding biedt epigenetica een verrassend middenveld. Genen zijn van groot belang, maar dat geldt ook voor omgevingsfactoren.

Ontwikkeling kind

Author
Recent Posts

Floortje

Floortje is een toegewijde moeder van drie levendige kinderen, geboren en getogen in een schilderachtig dorpje aan de rand van de stad.

Als moeder is Floortje onvermoeibaar. Ze jongleert met de dagelijkse uitdagingen van het ouderschap, zorgt voor een liefdevol thuis en stimuleert de creatieve ontwikkeling van haar kinderen.

Ze moedigt hen aan om nieuwsgierig te zijn, te leren en te groeien, terwijl ze tegelijkertijd een stevige basis van normen en waarden legt.