Bergen op Zoom, een gezellige stad in Noord-Brabant, op de rand van Zeeland. Niet zo bekend misschien, maar met een rijke geschiedenis en een erg leuke binnenstad. Niet te veel geleden onder oorlogen, dus met mooie oude gebouwen en geveltjes. Brabants eigen (“want daar brandt nog licht”) is het er erg gezellig met vele terrasjes, restaurantjes en cafés.
Vaak heb je in steden in Nederland dat je monumenten ziet zoals kerken of een stadhuis die je ook wel van binnen zou willen bezoeken, dat dit niet kan. Leuk vond ik dat je hier wel degelijk het stadhuis, de kerk en nog wat andere bezienswaardigheden kunt bezoeken. Plof daarna neer op één van de gezellige terrasjes op de Grote Markt en je hebt een heerlijke dag.
En heb je meer tijd? Ga dan gewoon een paar dagen extra naar Bergen op Zoom, want in de omgeving is ook van alles te doen, met en zonder de kinderen. Ik was hier om, vervroegd Moederdag vieren met mijn moeder en we hadden een heerlijke dag. Lees hier mijn tips voor ook zo’n leuk uitstapje.
Rondje binnenstad
De Grote Markt was al in de 12de eeuw een onverharde kern met bebouwing en enkele straten. In de 13de eeuw kreeg de stad stadsrechten en daarna groeide Bergen op Zoom uit tot een volwaardige stad. De stad breidde zich steeds meer uit en kreeg in de 14de eeuw een ommuring.
Er kwamen ook meer pleinen bij, maar toch bleef de Grote Markt de centrale kern van de stad. in 1397 was er een grote stadsbrand waardoor een groot deel van de stad vernield werd. Alleen de gebouwen “De Oliphant” en “de Draecke” overleefden de brand.
Deze gebouwen zijn er nu nog steeds: de Olifant is het linker poortgebouw van het stadhuis en de Draak is nu het oudste hotel van Nederland. Op nummer 37 is een 14de-eeuwse huis, de Sint-Joris. Er is een kelder met een 15de-eeuws gewelf te vinden. De kap en gevel zijn uit de 19de eeuw.
Het Stadhuis bestaat naast het poortgebouw “De Olifant” uit het Schepenenhuis in het midden en aan de rechterkant de “Leeuwenborgh”. Het schepenenhuis is al 600 jaar oud en is gebouwd na de grote stadsbrand. Het is een prachtig gebouw waarin je verschillende stijlen terug ziet.
Je ziet ook twee beelden van deugden onder elkaar. Je kunt het stadhuis bezoeken onder leiding van een gids die je van alles kan vertellen over het gebouw en de geschiedenis van de stad.
Ook op dit plein zie je de Kerk van de Heilige Maagd Maria-ten-hemelopneming uit 1829. Dit is tegenwoordig geen kerk meer, maar de Stadschouwburg de Maagd. Je kunt er niet omheen, dat staat namelijk met koeienletters op de gevel.
De Sint-Gertrudiskerk is vooral bekend om de toren, die wordt de Peperbus genoemd. Het oudste gedeelte van de kerk is de romp van die toren en is gebouwd eind 14de eeuw. Het huidige kerkgebouw is uit de 15de eeuw en is in de stijl van de Brabantse gotiek.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk geplunderd en gebruikt als militaire opslagplaats. De kerk bleef in handen van de hervormden tot laat in de 20ste eeuw. In 1987 is de kerk weer door de katholieken in gebruik genomen. De naam Gertrudis zie je terug in een bronzen beeld. Verder er drie bijzondere Vlaamse biechtstoelen en een pijporgel uit 1863.
Diverse kerkelijke gebruiksvoorwerpen worden getoond in vitrines. Je kunt zelf door de kerk dwalen met een folder en alles zelf bekijken, maar de vriendelijke dames bij de entree willen je ook met alle liefde rondleiden en je vertellen over de rijke geschiedenis en het roerige verleden van deze mooie kerk. Aan de Kerkstraat zie je nog een monumentaal toegangshek.
Het klokkenspel van de Peperbus is de Julianabeiaard. De toren is door de jaren heen een aantal keren gerestaureerd. De toren is ook belangrijk tijdens het Carnaval. De Peperbus krijgt dan een gezicht en kleding en speelt mee met het spel van de kinder-Vastenavond op de Grote Markt. Hij kan dan ook praten.
Je kunt de 183 treden van de toren beklimmen. Boven heb je uiteraard een prachtig uitzicht. Doe je dat met kinderen, dan krijgen zij een officieel diploma!
Het prachtige Markiezenhof is een laatgotisch stadspaleis. Het was het verblijf van de heren van Bergen op Zoom en later de markiezen. Het werd aan het eind van de 15de eeuw gebouwd in opdracht van heer Jan II van Glymes. Ervoor woonden de heren op kasteel te Wouw.
Bergen op Zoom werd een steeds belangrijkere handelsstad en daarom wilden ze in de stad zijn en ook hoge gasten kunnen ontvangen. Het paleis heeft een imposante voorgevel met rode vensterkorven. In de hofzaal staat de Christoffelschouw uit 1521. Hier werden de hoge gasten verwelkomt. Eind 17de eeuw kwam het Markiezenhof in handen buitenlandse vorstenhuizen.
In de Franse Tijd werd een militair ziekenhuis en vanaf 1815 een kazerne. Eind jaren 60 werd het in verval geraakte hof grondig gerestaureerd en in 1987 werd het door koningin Beatrix geopend. Er is nu een museum waar je meer te weten komt over de levenswijze van de markiezen.
Er zijn vier stijlkamers met portretten van vroegere markiezen. Ze zijn gemeubileerd met meubels en voorwerpen uit de 16de tot 18de eeuw. In de Blauwe Zaal is een kopie te bekijken van de maquette uit 1747 van Bergen op Zoom. Het origineel staat in een museum in Parijs. De maquette toont de ontwikkeling van de stad van handels- tot vestingstad.
Verder is er een kermisexpositie met een nagemaakt 16de-eeuws markt- en kermisplein en een miniatuurkermis. Uitrusten kun je in het museumcafé en buiten op het terrasje en er is een kleine winkel en een bibliotheek.
Er is op dit moment (2018) een herinrichting bezig, dus zijn de tarieven lager. Voor kinderen zijn er speurtochten voor twee leeftijdscategorieën en op de kermisafdeling kunnen ze spelletjes spelen op de kermisautomaten en miniaturen laten draaien.
De Gevangenpoort is het oudste monument van de stad en dateert uit de 14de eeuw. Het is een goed voorbeeld van een stadspoort zoals die in de middeleeuwen in Nederlandse steden te vinden waren.
Het is de enige overgebleven stadspoort van Bergen op Zoom. De poort wordt ook wel de Lievevrouwepoort genoemd. Vanaf het einde van de 15de eeuw werd het gebruikt als gevangenis (tot 1931) en daarom werd het de gevangenpoort genoemd. Nu is het in gebruik als tentoonstellingsruimte voor het Historisch Centrum.
Je kunt een rondleiding krijgen door een gids die de spannendste verhalen zal vertellen over oud-gevangenen en cipiers en natuurlijk de geschiedenis van de poort als verdedigingswerk. Ook is er een “escaperoom”, dat is apart van de rondleiding. Voor kinderen zijn er speciale verhalen en activiteiten.
De Synagoge is gebouwd in 1832 en niet meer in gebruik omdat er te weinig joden terug kwamen na de oorlog. De synagoge bestaat uit een hal en een gebedsruimte op de begane grond, een galerij met balustrade en een middeleeuwse kelder. Er zijn een bima (voorleesplek) en een Heilige Arke te zien.
In de kelder zijn twee rituele baden, één voor vrouwen en een marmeren bad voor de mannen. Maar volgens de beschrijving in het monumentenregister zou het ene een ritueel bad zijn en de ander een hygiënisch bad.
Een bijzondere bezienswaardigheid in deze stad is De Grebbe. Hiervoor ga je namelijk ondergronds! Het is namelijk een gerestaureerde watergang en riool. In de 13de eeuw werd de Grebbe gegraven om turf naar de haven te kunnen vervoeren.
Ook verschillende ambachtslieden hadden de Grebbe nodig voor het water. Leerlooiers en ververs bijvoorbeeld haalden hun water uit de Grebbe. Later ook de bierbrouwers. De bewoners van de stad loosden ook hun afval op de Grebbe. Samen met een gids kun je dit unieke monument bezoeken en beleef tijdens de wandeling de geschiedenis. Wees niet bang, je blijft schoon!
Dit moet je vooraf reserveren en buggy’s, rollators en rolstoelen zijn niet toegestaan. Ook mogen kleine kinderen niet op de rug of in een draagzak mee.
West-Brabantse Waterlinie
Aan de rand van het centrum is in het Ravelijn op den Zoom het vestingverleden van de stad te zien. De ondergrondse gangen (de Kazematten) vormen de laatste overblijfselen van de Bergse vesting. In de jaren 30 is het gerestaureerd.
Je ziet en houten brug met toegangspoort en een aarden wal aan de stadskant. Tot 1977 heeft het Ravelijn gediend als gemeentekwekerij en sindsdien is het een openbaar plantsoen. Ernaast ligt het mooie Anton van Duinkerkenpark met mooie wandelpaadjes en een waterplas.
Ten noorden van Bergen op Zoom ligt Fort de Roovere dat een onderdeel van de West-Brabantse Waterlinie is. Die Linie heeft vanaf 1628 de regio verdedigd tegen verschillende Europese legers. De forten Moermont, Pinssen, de Roovere en Henricus, halsters Laag, de Liniewal en het Ravelijn vormden samen de linie.
Fort de Roovere is pas weer in ere hersteld. Er zijn mooie wandelroutes uitgezet langs de wallen en grachten. Je passeert ook restanten van Franse loopgraven. Onder leiding van een gids kun je een rondleiding boeken.
Een bijzonder kunstwerk is de loopgraafbrug (de Mozesbrug). je loopt door het water, maar je voeten blijven droog. Er wordt aangeraden om stevige schoenen te dragen en een lange broek vanwege de brandnetels.
Lees ook: Fort de Roovere; Mozesbrug & Uitkijktoren
Meer info vind je hier.
Buiten de binnenstad
Heb je een paar extra dagen in en rond Bergen op Zoom en wil je de natuur in en/of met je kinderen iets leuks doen? Er is genoeg keus!
Landgoed De Hertgang is een bezoekje waard. Hier kun je een wandeling maken door het arboretum of een bezoekje brengen aan het bezoekerscentrum. Ook zijn er regelmatig activiteiten zoals bijvoorbeeld een plantjesmarkt of kun je een High Tea boeken.
Landgoed Lievensberg is een oud landgoed en bestaat uit zandverstuivingen, heidetuinen en dennenbossen. Het park, het bos en de heide zijn dagelijks gratis toegankelijk. Er zijn hier twee wandelroutes uitgezet van 5 en 7 km. Er is hier ook een blote voetenpad! Ook zijn hier twee mountainbikeroutes.
Er is een natuurpoort, herkenbaar aan de vier meter hoge sleutel. Je vindt er informatie over routes, het natuurgebied en de cultuurhistorie in het gebied.
Ga ook naar het Klimbos Brabantse Wal. Hier vind je 7 verschillende klimavonturen en ongeveer 100 verschillende overgangen. Oplopend in moeilijkheidsgraad en hoogtes van 3 tot 18 meter. Veiligheid staat hoog in hun vaandel; er is een continu zekersysteem. Half 2018 staat er nog een uitbreiding op het programma met een nieuwe route. Hierin zit zelfs een vrije val en een bungeejump.
Het is duidelijk dat dit park niet voor kleuters is, maar vanaf 7 jaar kun je al meedoen. Hiervoor is een juniorbos ingericht. Je moet hiervoor (met je arm gestrekt), minimaal 1.30m zijn en voor de andere routes minimaal 1.60m. Dit noemen ze de reikhoogte.
Kijk voor meer info en reserveren hier.
Kortenhoeff is onderdeel Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide. Het is een open gebied met droge en natte heide en vennen: het Wasven, het Bronven en het Akkerenven. Er komen hier bijzondere plantensoorten voor. Na de Tweede Wereldoorlog werd er hier een fruitboomgaard aangelegd. Er staat nu nog steeds een fruitschuur.
Ook zijn de rechte lijnen te herkennen, zoals de windsingels: bomen die rondom de fruitbomen werden gezet om de wind tegen te houden. Het beheer van Kortenhoeff werd in het verleden uitgevoerd met IJslandse pony’s en Nederlandse Landgeiten. Deze dieren hebben het gebied een natuurlijk karakter gegeven.
Er liggen twee wandelroutes met wegwijzers van 1,7km en 2,1 km. Je kunt de routes ook verbinden zodat je een lange tocht hebt. Ook zijn er fietsroutes in het gebied. Bij Theetuin Kortenhoeff kun je workshops volgen (krijtverf, bonbons maken, tassen pimpen etc), een high tea, high wine, high beer of high tapas nuttigen.
In een bosrijke omgeving van Bergen op Zoom ligt minicamping De Nieuwe Drenck en hier is van alles te beleven. Er is een pannenkoekenhuis, een kinderboerderij en een grote zandspeeltuin.
Op een mooie locatie aan de Boulevard, vlakbij Zwembad de Schelp ligt de Stadsspeeltuin van Glymes. Vernoemd naar een bekende Markies met veel kinderen. Het is zeer groot terrein met veel verschillende speeltoestellen. Er is een mooie groene grasmat en veel speelzand. De speeltuin is bedoeld voor kinderen van 0 tot 12 jaar.
Ook is er rekening gehouden met kinderen met een handicap. Veel speeltoestellen zijn zo ingericht dat zij uitdagend zijn voor valide én minder valide kinderen. Ook is alles volledig rolstoeltoegankelijk. Uiteraard kan er ook wat te drinken en te eten worden gekocht.
Kennen jullie deze kant van Bergen op Zoom al?
- Tweede Wereldoorlog; interessante monumenten en musea in Nederland - 1 november 2022
- Madrid Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten - 24 januari 2022
- Groningen stad; bezienswaardigheden & activiteiten - 2 januari 2022
Leave a comment